ABD Dışişleri’nden ‘nükleer müzakere’ açıklaması: İran’ın birkaç haftası var ABD Dışişleri Bakanlığından bir yetkili, telekonferans sistemi ile gazetecilere İran ile P5+1 ülkeleri içinde 2015’te imzalanan ve İran’ın nükleer programını engellemeye yönelik Ortak Kapsamlı Hareket Planı (OKEP) mutabakatına dönüş müzakerelerinin seyrine ait bilgi verdi.
Yetkili, müzakerelerde son evrede olduklarını ve İran’ın nükleer faaliyetlerine devam etmesinden dolayı bu sürecin vaktinin daraldığını belirtti.
“ARTIK MÜMKÜN OLMAYACAK”
Bunun bir kestirim, tehdit yahut öylesine verilmiş bir süre olmadığını belirten yetkili, “İran’ın nükleer faaliyetlerindeki ilerleme suratı göz önüne alındığında, muahedeye varmak için yalnızca birkaç haftamız kaldı. Bu noktadan daha sonra ne yazık ki OKEP’e geri dönmek ve muahedenin bize sağladığı nükleer silahların yayılmasını tedbire faydalarını geri getirmek artık mümkün olmayacak” diye konuştu.
Yetkili, 10 aylık çalışma kararında ABD ile İran içindeki temel farklılıkların listesini kıymetli ölçüde daralttığını belirterek, artık siyasi kararlar alma vakti olduğunu ve Tahran’ın mutabakata dönmek konusunda gerekli kararları almaya hazır olup olmadığına karar verme vakti olduğuna vurgu yaptı.
Müzakerecilerin, bu siyasi kararları almaya hazır olup olmadıklarını anlamak için ülkelerinin başkanları ile istişare etmek üzere başkentlerine döndüğünü aktaran yetkili, “Er ya da geç, ABD’nin OKEP’e dönüp dönmeyeceğini, İran’ın OKEP’e tam bir biçimde dönüp bu kapsamdaki yükümlülüklerini yerine getirip getirmeyeceğini yahut kriz ve tansiyonun yükseleceği farklı bir gerçeklikle karşı karşıya kalıp kalmayacağımızı goreceğiz” değerlendirmesinde bulundu.
“BEKLENMEDİK DURUMLA BAŞA ÇIKMAYA HAZIRIZ”
ABD’nin karşılıklı olarak nükleer muahedeye dönüp, diplomatik müzakere yoluyla İran’a yönelik muahede kapsamına giren yaptırımların kaldırılmasını istediğini söz eden yetkili, “İran’ın bu yola girmemeyi seçmesinin hayli muhtemel olduğunu biliyoruz ve bu beklenmedik durumla başa çıkmaya hazırız” diye konuştu.
Yetkili, İran’ın nükleer silah elde etme müddeti konusunda elindeki ayrıntıları açıklamak istemediğini söz etti fakat silah üretiminde kullanılmak üzere kâfi fisil malzemeyi elde etme mühletini artık aylardan çok haftalar olarak tanım edilecek bir vakte indirgediğini bildirdi.
ABD’nin yaptırımların kaldırılması için gerekli her adımı atmaya hazır olduğunu kaydeden yetkili, İran’ın mutabakata dönmemeyi seçmesine ait şu tabirleri kullandı:
“Aksi bir durumda reaksiyonumuzu güçlendirmemiz gerekecek ve bu da daha fazla baskı manasına geliyor, ekonomik, diplomatik ve öbür türlü. Ve daha evvel de söylemiş olduğim üzere, bu arzuladığımız bir yol değil lakin hazır olduğumuz bir yol. İran’ın sonucu buysa, gitmeye hazır olduğumuz bir yol. Çıkarlarımızın korunmasını ve İran’ın nükleer silah elde edememesini sağlamak için elimizdeki araçları kullanacağız.”
NE OLMUŞTU?
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu 5 daimi üyesi ve Almanya, 2015’te İran nükleer silah programının önlenmesine yönelik OKEP’i imzalamıştı. Fakat, Eski ABD Lideri Donald Trump, 8 Mayıs 2018’de bu muahededen çekildiğini açıklamış ve İran’a ağır ekonomik yaptırımlar getirmişti.
20 Ocak 2021’de vazifesi devralan Demokrat Lider Joe Biden ise birinci icraatlarından biri olarak Dışişleri Bakanlığına İran nükleer mutabakatına dönüş için müzakereleri başlatma talimatı vermişti.
Nisan ayında başlayan müzakerelerden çabucak hemen bir sonuç alınmış değil.
Yetkili, müzakerelerde son evrede olduklarını ve İran’ın nükleer faaliyetlerine devam etmesinden dolayı bu sürecin vaktinin daraldığını belirtti.
“ARTIK MÜMKÜN OLMAYACAK”
Bunun bir kestirim, tehdit yahut öylesine verilmiş bir süre olmadığını belirten yetkili, “İran’ın nükleer faaliyetlerindeki ilerleme suratı göz önüne alındığında, muahedeye varmak için yalnızca birkaç haftamız kaldı. Bu noktadan daha sonra ne yazık ki OKEP’e geri dönmek ve muahedenin bize sağladığı nükleer silahların yayılmasını tedbire faydalarını geri getirmek artık mümkün olmayacak” diye konuştu.
Yetkili, 10 aylık çalışma kararında ABD ile İran içindeki temel farklılıkların listesini kıymetli ölçüde daralttığını belirterek, artık siyasi kararlar alma vakti olduğunu ve Tahran’ın mutabakata dönmek konusunda gerekli kararları almaya hazır olup olmadığına karar verme vakti olduğuna vurgu yaptı.
Müzakerecilerin, bu siyasi kararları almaya hazır olup olmadıklarını anlamak için ülkelerinin başkanları ile istişare etmek üzere başkentlerine döndüğünü aktaran yetkili, “Er ya da geç, ABD’nin OKEP’e dönüp dönmeyeceğini, İran’ın OKEP’e tam bir biçimde dönüp bu kapsamdaki yükümlülüklerini yerine getirip getirmeyeceğini yahut kriz ve tansiyonun yükseleceği farklı bir gerçeklikle karşı karşıya kalıp kalmayacağımızı goreceğiz” değerlendirmesinde bulundu.
“BEKLENMEDİK DURUMLA BAŞA ÇIKMAYA HAZIRIZ”
ABD’nin karşılıklı olarak nükleer muahedeye dönüp, diplomatik müzakere yoluyla İran’a yönelik muahede kapsamına giren yaptırımların kaldırılmasını istediğini söz eden yetkili, “İran’ın bu yola girmemeyi seçmesinin hayli muhtemel olduğunu biliyoruz ve bu beklenmedik durumla başa çıkmaya hazırız” diye konuştu.
Yetkili, İran’ın nükleer silah elde etme müddeti konusunda elindeki ayrıntıları açıklamak istemediğini söz etti fakat silah üretiminde kullanılmak üzere kâfi fisil malzemeyi elde etme mühletini artık aylardan çok haftalar olarak tanım edilecek bir vakte indirgediğini bildirdi.
ABD’nin yaptırımların kaldırılması için gerekli her adımı atmaya hazır olduğunu kaydeden yetkili, İran’ın mutabakata dönmemeyi seçmesine ait şu tabirleri kullandı:
“Aksi bir durumda reaksiyonumuzu güçlendirmemiz gerekecek ve bu da daha fazla baskı manasına geliyor, ekonomik, diplomatik ve öbür türlü. Ve daha evvel de söylemiş olduğim üzere, bu arzuladığımız bir yol değil lakin hazır olduğumuz bir yol. İran’ın sonucu buysa, gitmeye hazır olduğumuz bir yol. Çıkarlarımızın korunmasını ve İran’ın nükleer silah elde edememesini sağlamak için elimizdeki araçları kullanacağız.”
NE OLMUŞTU?
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu 5 daimi üyesi ve Almanya, 2015’te İran nükleer silah programının önlenmesine yönelik OKEP’i imzalamıştı. Fakat, Eski ABD Lideri Donald Trump, 8 Mayıs 2018’de bu muahededen çekildiğini açıklamış ve İran’a ağır ekonomik yaptırımlar getirmişti.
20 Ocak 2021’de vazifesi devralan Demokrat Lider Joe Biden ise birinci icraatlarından biri olarak Dışişleri Bakanlığına İran nükleer mutabakatına dönüş için müzakereleri başlatma talimatı vermişti.
Nisan ayında başlayan müzakerelerden çabucak hemen bir sonuç alınmış değil.