Defne
New member
Aşar ve Öşür Arasındaki Farklar
Aşar ve öşür, Türk vergi ve tarım tarihinde önemli bir yer tutan iki vergi türüdür. Her iki kavram da Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze kadar gelmiş, özellikle tarıma dayalı ekonomiyle bağlantılı olarak uygulanmıştır. Ancak bu iki vergi türü, birçok kişi tarafından aynıymış gibi düşünülebilir. Bu yazıda, aşar ve öşürün ne oldukları, tarihsel kökenleri ve birbirlerinden farkları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Aşar Nedir?
Aşar, Osmanlı İmparatorluğu’nda, tarım ürünleri üzerinden alınan bir vergidir. Genellikle çiftçilerden, özellikle de köylülerden alınan bu vergi, üretimden elde edilen mahsulün bir kısmı olarak tahsil edilmiştir. Aşar, kelime anlamı olarak "yıllık" veya "her yıl alınan" anlamına gelir ve bu vergi yılda bir kez ödenirdi. Aşar vergisi, ürünlerin toplamının onda birinin alınması esasına dayanır. Yani, çiftçiler, ürettikleri tarım ürünlerinin %10’unu devlete öderlerdi.
Aşar vergisinin toplanması, tımar sistemi gibi Osmanlı toprak düzenine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Devlet, bu vergiyle büyük ölçüde gelir elde etmiş ve toprak sahipleri de bu gelirleri toplama sürecinde yer almışlardır. Bu vergi türü, yalnızca tarımsal üretimle uğraşan köylülerden alınmakta olup, ticaret veya sanayiyle uğraşan kesimleri kapsamamaktadır.
Öşür Nedir?
Öşür, İslam hukukuna dayanan ve Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanan bir diğer tarım vergisi türüdür. Bu vergi, esasen İslam'ın zekat sistemine dayalı bir uygulama olup, genellikle tarım ürünlerinin belirli bir kısmı üzerinden alınır. Öşür, kelime olarak "on" anlamına gelir ve genellikle üretilen ürünlerin onda biri oranında bir vergi olarak alınır. Ancak bu oran, bazı durumlarda %5’e kadar inebilir.
Öşür, İslam toplumlarında adaletli bir gelir dağılımını sağlamak amacıyla alınan bir vergi türüdür. İslam'da zenginlerden alınan zekat ile benzerlik taşır, ancak zekat daha çok mal ve para üzerinden alınırken, öşür tarımsal üretimden alınır. Osmanlı döneminde öşür vergisi, daha çok Müslüman köylülerden alınmış, gayrimüslim köylülerden ise farklı bir vergi türü olan "haraç" alınmıştır.
Aşar ve Öşür Arasındaki Farklar Nelerdir?
Aşar ve öşür arasındaki temel fark, uygulama biçimlerinden kaynaklanmaktadır. Her iki vergi de tarım ürünleri üzerinden alınmakla birlikte, bu vergilerin hukuki temelleri farklıdır. Aşağıda aşar ve öşür arasındaki başlıca farkları detaylandırılacaktır.
1. **Hukuki Temel:**
Aşar, Osmanlı İmparatorluğu’nda, devletin egemenliği altında alınan bir vergi türüdür. Bu vergi, özellikle Osmanlı toprak düzeni ve tımar sistemine dayanır. Öşür ise İslam hukukuna dayalı bir uygulamadır ve tarımsal üretimden alınan verginin dini bir yükümlülük olarak kabul edilmesi esasına dayanır.
2. **Vergi Oranı:**
Aşar vergisi genellikle tarım ürünlerinin %10’u (onda bir) oranında alınırken, öşür vergisi oranı %10 ile sınırlı değildir. Öşür, bazen %5 gibi düşük oranlarla da uygulanabilir.
3. **Kimlerden Alındığı:**
Aşar, genellikle Osmanlı döneminde köylülerden alınırken, öşür ise daha çok Müslüman köylülerden alınan bir vergi türüdür. Gayrimüslim köylüler için farklı bir vergi türü olan haraç geçerli olmuştur. Öşür, İslam inancına sahip olanların tarım ürünlerinden alınırken, aşar her köylüden alınmış olabilir.
4. **Uygulama Alanı:**
Aşar, Osmanlı topraklarının büyük bir kısmında ve tüm köylüler arasında yaygın olarak uygulanırken, öşür sadece İslam’a inanan köylüler için geçerli olmuştur. Dolayısıyla öşür vergisinin uygulama alanı, aşara göre daha dar bir çerçeveye sahiptir.
Aşar ve Öşür Vergisinin Tarihi Süreci
Aşar vergisi, Osmanlı İmparatorluğu’ndan önce de bazı devletlerde uygulanıyordu, ancak Osmanlı İmparatorluğu’nda bu verginin uygulanışı belirginleşmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda yoğun bir şekilde alınan bu vergi, halk arasında büyük bir huzursuzluk yaratmış, zamanla sosyal ve ekonomik problemlere yol açmıştır. Aşarın, köylüler üzerinde yarattığı baskılar nedeniyle, 19. yüzyılda aşar vergisi kaldırılmıştır.
Öşür ise, İslam’ın ilk yıllarından itibaren uygulamaya giren bir vergi türüdür. Osmanlı’da da öşür vergisi, tıpkı aşar gibi tarımsal üretimden alınmış, ancak İslam'ın bir gereği olarak müslüman köylülerden alınmıştır. Zamanla öşür, bazı durumlarda azalmış ve yerini başka vergi türlerine bırakmıştır.
Aşar ve Öşür Arasındaki İlişki ve Benzerlikler
Aşar ve öşür, hem benzer bir amaç güder hem de benzer şekilde tarımsal üretime dayalıdır. Her ikisi de, devletin tarım sektöründen elde edeceği gelirleri sağlamak amacıyla tarımsal ürünlerin bir kısmını toplama sistemine dayanır. Ayrıca her iki vergi de, tarım ürünlerinin üretiminde emeği olan köylülerden alınmaktadır.
Ancak bu benzerliklerin yanı sıra, yukarıda belirtilen farklar nedeniyle aşar ve öşür vergi türleri arasında önemli bir ayrım bulunmaktadır. Aşar, devletin egemenliği altında, toplumsal düzeni sağlamak amacıyla alınırken, öşür daha çok dini bir yükümlülük olarak uygulanmaktadır.
Sonuç
Aşar ve öşür, tarihsel olarak Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanan ve benzer işlevlere sahip olan iki farklı vergi türüdür. Ancak hukuki temelleri, uygulama biçimleri ve tarihsel süreçleri açısından önemli farklılıklar göstermektedir. Aşar, devletin tarım ürünlerinden aldığı yıllık vergi olarak daha geniş bir uygulama alanına sahipken, öşür daha çok İslam’a dayalı bir vergidir ve yalnızca Müslüman köylülerden alınmıştır. Bu iki vergi türü, Osmanlı İmparatorluğu’nun tarıma dayalı ekonomisinde önemli bir rol oynamıştır.
Aşar ve öşür, Türk vergi ve tarım tarihinde önemli bir yer tutan iki vergi türüdür. Her iki kavram da Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze kadar gelmiş, özellikle tarıma dayalı ekonomiyle bağlantılı olarak uygulanmıştır. Ancak bu iki vergi türü, birçok kişi tarafından aynıymış gibi düşünülebilir. Bu yazıda, aşar ve öşürün ne oldukları, tarihsel kökenleri ve birbirlerinden farkları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Aşar Nedir?
Aşar, Osmanlı İmparatorluğu’nda, tarım ürünleri üzerinden alınan bir vergidir. Genellikle çiftçilerden, özellikle de köylülerden alınan bu vergi, üretimden elde edilen mahsulün bir kısmı olarak tahsil edilmiştir. Aşar, kelime anlamı olarak "yıllık" veya "her yıl alınan" anlamına gelir ve bu vergi yılda bir kez ödenirdi. Aşar vergisi, ürünlerin toplamının onda birinin alınması esasına dayanır. Yani, çiftçiler, ürettikleri tarım ürünlerinin %10’unu devlete öderlerdi.
Aşar vergisinin toplanması, tımar sistemi gibi Osmanlı toprak düzenine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Devlet, bu vergiyle büyük ölçüde gelir elde etmiş ve toprak sahipleri de bu gelirleri toplama sürecinde yer almışlardır. Bu vergi türü, yalnızca tarımsal üretimle uğraşan köylülerden alınmakta olup, ticaret veya sanayiyle uğraşan kesimleri kapsamamaktadır.
Öşür Nedir?
Öşür, İslam hukukuna dayanan ve Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanan bir diğer tarım vergisi türüdür. Bu vergi, esasen İslam'ın zekat sistemine dayalı bir uygulama olup, genellikle tarım ürünlerinin belirli bir kısmı üzerinden alınır. Öşür, kelime olarak "on" anlamına gelir ve genellikle üretilen ürünlerin onda biri oranında bir vergi olarak alınır. Ancak bu oran, bazı durumlarda %5’e kadar inebilir.
Öşür, İslam toplumlarında adaletli bir gelir dağılımını sağlamak amacıyla alınan bir vergi türüdür. İslam'da zenginlerden alınan zekat ile benzerlik taşır, ancak zekat daha çok mal ve para üzerinden alınırken, öşür tarımsal üretimden alınır. Osmanlı döneminde öşür vergisi, daha çok Müslüman köylülerden alınmış, gayrimüslim köylülerden ise farklı bir vergi türü olan "haraç" alınmıştır.
Aşar ve Öşür Arasındaki Farklar Nelerdir?
Aşar ve öşür arasındaki temel fark, uygulama biçimlerinden kaynaklanmaktadır. Her iki vergi de tarım ürünleri üzerinden alınmakla birlikte, bu vergilerin hukuki temelleri farklıdır. Aşağıda aşar ve öşür arasındaki başlıca farkları detaylandırılacaktır.
1. **Hukuki Temel:**
Aşar, Osmanlı İmparatorluğu’nda, devletin egemenliği altında alınan bir vergi türüdür. Bu vergi, özellikle Osmanlı toprak düzeni ve tımar sistemine dayanır. Öşür ise İslam hukukuna dayalı bir uygulamadır ve tarımsal üretimden alınan verginin dini bir yükümlülük olarak kabul edilmesi esasına dayanır.
2. **Vergi Oranı:**
Aşar vergisi genellikle tarım ürünlerinin %10’u (onda bir) oranında alınırken, öşür vergisi oranı %10 ile sınırlı değildir. Öşür, bazen %5 gibi düşük oranlarla da uygulanabilir.
3. **Kimlerden Alındığı:**
Aşar, genellikle Osmanlı döneminde köylülerden alınırken, öşür ise daha çok Müslüman köylülerden alınan bir vergi türüdür. Gayrimüslim köylüler için farklı bir vergi türü olan haraç geçerli olmuştur. Öşür, İslam inancına sahip olanların tarım ürünlerinden alınırken, aşar her köylüden alınmış olabilir.
4. **Uygulama Alanı:**
Aşar, Osmanlı topraklarının büyük bir kısmında ve tüm köylüler arasında yaygın olarak uygulanırken, öşür sadece İslam’a inanan köylüler için geçerli olmuştur. Dolayısıyla öşür vergisinin uygulama alanı, aşara göre daha dar bir çerçeveye sahiptir.
Aşar ve Öşür Vergisinin Tarihi Süreci
Aşar vergisi, Osmanlı İmparatorluğu’ndan önce de bazı devletlerde uygulanıyordu, ancak Osmanlı İmparatorluğu’nda bu verginin uygulanışı belirginleşmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda yoğun bir şekilde alınan bu vergi, halk arasında büyük bir huzursuzluk yaratmış, zamanla sosyal ve ekonomik problemlere yol açmıştır. Aşarın, köylüler üzerinde yarattığı baskılar nedeniyle, 19. yüzyılda aşar vergisi kaldırılmıştır.
Öşür ise, İslam’ın ilk yıllarından itibaren uygulamaya giren bir vergi türüdür. Osmanlı’da da öşür vergisi, tıpkı aşar gibi tarımsal üretimden alınmış, ancak İslam'ın bir gereği olarak müslüman köylülerden alınmıştır. Zamanla öşür, bazı durumlarda azalmış ve yerini başka vergi türlerine bırakmıştır.
Aşar ve Öşür Arasındaki İlişki ve Benzerlikler
Aşar ve öşür, hem benzer bir amaç güder hem de benzer şekilde tarımsal üretime dayalıdır. Her ikisi de, devletin tarım sektöründen elde edeceği gelirleri sağlamak amacıyla tarımsal ürünlerin bir kısmını toplama sistemine dayanır. Ayrıca her iki vergi de, tarım ürünlerinin üretiminde emeği olan köylülerden alınmaktadır.
Ancak bu benzerliklerin yanı sıra, yukarıda belirtilen farklar nedeniyle aşar ve öşür vergi türleri arasında önemli bir ayrım bulunmaktadır. Aşar, devletin egemenliği altında, toplumsal düzeni sağlamak amacıyla alınırken, öşür daha çok dini bir yükümlülük olarak uygulanmaktadır.
Sonuç
Aşar ve öşür, tarihsel olarak Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanan ve benzer işlevlere sahip olan iki farklı vergi türüdür. Ancak hukuki temelleri, uygulama biçimleri ve tarihsel süreçleri açısından önemli farklılıklar göstermektedir. Aşar, devletin tarım ürünlerinden aldığı yıllık vergi olarak daha geniş bir uygulama alanına sahipken, öşür daha çok İslam’a dayalı bir vergidir ve yalnızca Müslüman köylülerden alınmıştır. Bu iki vergi türü, Osmanlı İmparatorluğu’nun tarıma dayalı ekonomisinde önemli bir rol oynamıştır.