STRIF
Member
Ülkemizde son devirde uzay ile ilgili sıcak gelişmeler meydana geliyor. Geçtiğimiz Şubat ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafınca açıklanan bilgilere bakılırsa, Türkiye 2023 yılında Ay’a sert iniş, 2028 yılında ise yumuşak iniş yapmak için çalışmalara başladı. Bu çalışmalar Türkiye Uzay Ajansı tarafınca hazırlanan Ulusal Uzay Programı kapsamında gerçekleşecek.
ABD, SSCB, Japonya ve Çin’in akabinde Ay’a iniş yapan beşinci ülke olmak için çalışmalarını sürdüren Türkiye‘nin son amacı ise bir Türk astronotunu uzaya göndermek. Hatta geçtiğimiz günlerde ülkemizde, Ulusal Uzay Programı kapsamında uzaya gidecek Türk astronot için seçmeler başladı.
Uzay çalışmaları devam ederken vatandaşların merak ettiği bir diğer husus da elbet uydular. Ulusal Uzay Programı’nın bir öbür gayesi ise uydu üretimini tek çatı altında toplamak olarak belirtilirken ülkemizin daha evvel uzaya gönderdiği uydular da araştırılıyor. Pekala daha evvel uzaya gönderilen Türk uyduları hangileri? Yazımızda sizler için derledik.
Daha evvel uzaya gönderilen Türk uyduları
Uzay teknolojileri alanındaki çalışmalarına 90’lı senelerda daha fazla yük veren ülkemizin uzayda bakılırsavine devam eden 4’ü haberleşme uydusu, 3’ü müşahede uydusu olmak üzere toplam 7 adet faal uydusu mevcut. Bu uydulardan Türksat 3A, Türksat 4A, Türksat 4B ve Türksat 5A haberleşme nazaranvini yerine getirirken, Göktürk-1 ve Göktürk-2 ve Rasat ise müşahede emeli ile kullanılıyor.
Farklı tarihlerde uzaya gönderilen Türk uyduları etkin bir biçimde bakılırsavine devam ediyor. Öteki yandan, çeşitli aksaklıklar niçiniyle uzaya fırlatılırken parçalanan başarısız denemelerin yanı sıra uzaydaki bakılırsavini tamamlayıp emekliye ayrılan kimi uydular da mevcut.
Türksat 1A
Ülkemizin uydu fırlatma konusundaki birinci denemesi maalesef başarısız olmuştu. 24 Ocak 1994 tarihinde Kourou’dan Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılan Türksat 1A uydusu, rokette meydana gelen bir arıza niçiniyle 12 dakika daha sonra okyanusa düşerek parçalandı.
Türksat 1B
Türksat 1A uydusunun başarısız olmasının akabinde vakit kaybetmeden çalışmalara koyulan Türk mühendisler, Türksat 1B uydusunu geliştirdi. beraberinde Türkiye’nin uzaya fırlatılan birinci uydusu unvanına sahip Türksat 1B, 10 Ağustos 1994 tarihinde Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak yörüngeye oturmayı başardı. 12 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1B, 2006 yılında emekliye ayrılmıştır.
Türksat 1C
Tarihler 10 Temmuz 1996′yı gösterdiğinde ülkemizin ikinci haberleşme uydusu Türksat 1C, Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak başarılı bir biçimde yörüngeye oturdu. Yaklaşık 14 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1C, 2008 yılında tüm sinyal trafiğini yeni jenerasyon Türksat 3A uydusuna devretti. Öbür yandan 2008 yılının sonlarına gerçek televizyon yayıncılığındaki nazaranvini de tamamlayan uydu, 2010 yılında ise büsbütün emekli oldu.
Türksat 2A
Ülkemizin uzaya gönderdiği bir başka Türk uydusu da Türksat 2A. 1 Şubat 2001 tarihinde Ariane 4 roketi ile fırlatılan uydu başarılı bir biçimde yörüngeye oturarak 42 derece Doğu boylamında vazifesine başlamıştır. Türksat tarafınca işletilen bu haberleşme uydusu, Türk Telekom ve Alcatel iştiraki ile kurulan Eurasiasat şirketi tarafınca tasarlandı. Yaklaşık 15 yıl boyunca hizmet veren Türksat 2A, 27 Eylül 2016 tarihinde ise vazifesini tamamladı.
Türksat 3A
13 Haziran 2008 tarihinde İngiliz Skynet 5C uydusu ile bir arada uzaya gönderilen haberleşme uydusu Türksat 3A, Thales Alenia Space şirketi tarafınca yapılmıştır. Ayrıyeten uydunun imalinde 22 Türk mühendis bakılırsav almıştır. Hala faal olarak nazaranv yapan bu uydu, 16 Temmuz 2008 tarihinde Türksat 1C uydusunun tüm sinyal trafiğini devraldıktan daha sonra bakılırsavine başlamıştır. Öteki yandan, 27 Ekim 2008 tarihinde Türksat 2A üzerinden yayın yapan kanalların frekansları Türksat 3A uydusuna transfer oldu.
RASAT
Dizaynının ve üretiminin büsbütün Türkiye‘de gerçekleştiği birinci yer müşahede uydusu unvanının sahibi olan RASAT, 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya’nın Kazakistan hududundaki Orenburg bölgesinde bulunan Yasny Fırlatma Üssü’nden Dnepr roketi ile uzaya fırlatıldı. TÜBİTAK tarafınca, danışmanlık ya da dış takviye alınmadan Türkiye’de tasarlanan uydu, haritacılık, afet izleme, kirlilik ve etrafın izlenmesi ile şehircilik ve planlama hedefleriyle vazife yaptı. Birinci başta tasarım ömrü olarak 3 yıl biçilen müşahede uydusu, üzerinden 10 yıl geçmesine karşın hala etkin bir biçimde nazaranv alıyor.
Göktürk-2
TÜBİTAK UZAY, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş iş birliği ile geliştirilen müşahede uydusunu 18 Aralık 2012 tarihinde Çin’deki Jiuquan Fırlatma Üssü’nden Uzun Yürüyüş-2D roketi ile uzaya gönderdi. Göktürk-2 uydusunun donanımlarının yüzde 80‘i ve yazılımlarının yüzde 100‘ünü Türk mühendisler yapmıştır.
Türksat-3USat
Bu vakte kadar uydularının geliştirmesinde ekseriyetle yabancı şirketler ile ortak çalışan Türkiye, 26 Nisan 2013 tarihinde birinci yerli tasarım ve üretim alçak yörünge haberleşme uydusu olan Türksat-3USAT‘yi Çin’in Jiuquan kentinden Chang Zheng 2D roketi ile uzaya fırlattı. Bu uydu, Türksat firması ile ortaklaşa geliştirilen bir Türk haberleşme nano uydusuydu.
Türksat 4A
Tarihler 14 Şubat 2014‘ü gösterdiğinde ise üretiminde Türk mühendislerin de yer aldığı Japonya merkezli Mitsubishi Electric firmasının tasarladığı Türksat 4A haberleşme uydusu, Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden Proton roketi ile fırlatıldı. Uydu yaklaşık 4 ay boyunca 50 derece doğu boylamında test edildikten daha sonra 9 Haziran 2014 tarihinde test edildiği yörüngeden ayrılıp misyon yapacağı 42° doğu boylamına geçiş yapmıştır.
Türksat 4B
Türksat 4A uydusunun fırlatılmasının üzerinden hayli fazla vakit geçmeden Türksat 4B uydusu için çalışmalara koyulan Türkiye, Japonya merkezli Mitsubishi Electric firması ile ortaklaşa tasarladığı haberleşme uydusunu 16 Ekim 2015 tarihinde Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden Proton roketi ile uzaya gönderdi. Aslında uydunun uzaya gönderilmesi için daha evvel belirlenen tarih 6 Ekim 2015’ti. Lakin Baykonur Uzay Üssü’nde öbür uyduların fırlatıldığı sırada ziyan bakılırsan proton roketinin bakımı niçiniyle tarih 10 gün kadar ertelendi.
Göktürk-1
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş ve Aselsan’ın teknolojik katkıları ile İtalyan uzay hizmeti şirketi Telespazio tarafınca Ulusal Savunma Bakanlığı için tasarlanan Göktürk-1, 5 Aralık 2016 tarihinde Kourou’dan Vega roketi ile uzaya fırlatıldı. Ayrıyeten 0,50 m çözünürlüklü bu uydu, coğrafik kısıtlama olmaksızın dünyadaki rastgele bir yerde keşif yapma yeteneklerine sahip. Buna ek olarak, haritalama ve planlama, arazi örtüsü araştırması, jeoloji, ekosistem izleme, felaket idaresi, etraf denetimi, kıyı bölgesi idaresi ve su kaynakları bahislerinde çeşitli sivil uygulamalarda kullanılıyor.
Türksat 5A
Uzaya giden Türk uyduları içinde en yeni olanı Türksat 5A, 8 Ocak 2021 tarihinde Elon Musk’ın CEO’su olduğu SpaceX firmasının Falcon 9 roketi ile ABD’deki Cape Canaveral Üssü’nden uzaya gitti. Yörünge misyon mühleti 30 yıl olarak belirlenen Türksat 5A uydusu; Türkiye, Avrupa, Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Batı Afrika, Güney Afrika, Akdeniz, Ege Denizi ve Karadeniz’i kapsayan bir coğrafyada 1728 MHz kapasiteyle TV yayıncılığı ve data haberleşme hizmetleri verecek.
ABD, SSCB, Japonya ve Çin’in akabinde Ay’a iniş yapan beşinci ülke olmak için çalışmalarını sürdüren Türkiye‘nin son amacı ise bir Türk astronotunu uzaya göndermek. Hatta geçtiğimiz günlerde ülkemizde, Ulusal Uzay Programı kapsamında uzaya gidecek Türk astronot için seçmeler başladı.
Uzay çalışmaları devam ederken vatandaşların merak ettiği bir diğer husus da elbet uydular. Ulusal Uzay Programı’nın bir öbür gayesi ise uydu üretimini tek çatı altında toplamak olarak belirtilirken ülkemizin daha evvel uzaya gönderdiği uydular da araştırılıyor. Pekala daha evvel uzaya gönderilen Türk uyduları hangileri? Yazımızda sizler için derledik.
Daha evvel uzaya gönderilen Türk uyduları
Uzay teknolojileri alanındaki çalışmalarına 90’lı senelerda daha fazla yük veren ülkemizin uzayda bakılırsavine devam eden 4’ü haberleşme uydusu, 3’ü müşahede uydusu olmak üzere toplam 7 adet faal uydusu mevcut. Bu uydulardan Türksat 3A, Türksat 4A, Türksat 4B ve Türksat 5A haberleşme nazaranvini yerine getirirken, Göktürk-1 ve Göktürk-2 ve Rasat ise müşahede emeli ile kullanılıyor.
Farklı tarihlerde uzaya gönderilen Türk uyduları etkin bir biçimde bakılırsavine devam ediyor. Öteki yandan, çeşitli aksaklıklar niçiniyle uzaya fırlatılırken parçalanan başarısız denemelerin yanı sıra uzaydaki bakılırsavini tamamlayıp emekliye ayrılan kimi uydular da mevcut.
Türksat 1A
Ülkemizin uydu fırlatma konusundaki birinci denemesi maalesef başarısız olmuştu. 24 Ocak 1994 tarihinde Kourou’dan Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılan Türksat 1A uydusu, rokette meydana gelen bir arıza niçiniyle 12 dakika daha sonra okyanusa düşerek parçalandı.
Türksat 1B
Türksat 1A uydusunun başarısız olmasının akabinde vakit kaybetmeden çalışmalara koyulan Türk mühendisler, Türksat 1B uydusunu geliştirdi. beraberinde Türkiye’nin uzaya fırlatılan birinci uydusu unvanına sahip Türksat 1B, 10 Ağustos 1994 tarihinde Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak yörüngeye oturmayı başardı. 12 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1B, 2006 yılında emekliye ayrılmıştır.
Türksat 1C
Tarihler 10 Temmuz 1996′yı gösterdiğinde ülkemizin ikinci haberleşme uydusu Türksat 1C, Ariane 4 roketi ile uzaya fırlatılarak başarılı bir biçimde yörüngeye oturdu. Yaklaşık 14 yıl boyunca haberleşme uydusu olarak hizmet veren Türksat 1C, 2008 yılında tüm sinyal trafiğini yeni jenerasyon Türksat 3A uydusuna devretti. Öbür yandan 2008 yılının sonlarına gerçek televizyon yayıncılığındaki nazaranvini de tamamlayan uydu, 2010 yılında ise büsbütün emekli oldu.
Türksat 2A
Ülkemizin uzaya gönderdiği bir başka Türk uydusu da Türksat 2A. 1 Şubat 2001 tarihinde Ariane 4 roketi ile fırlatılan uydu başarılı bir biçimde yörüngeye oturarak 42 derece Doğu boylamında vazifesine başlamıştır. Türksat tarafınca işletilen bu haberleşme uydusu, Türk Telekom ve Alcatel iştiraki ile kurulan Eurasiasat şirketi tarafınca tasarlandı. Yaklaşık 15 yıl boyunca hizmet veren Türksat 2A, 27 Eylül 2016 tarihinde ise vazifesini tamamladı.
Türksat 3A
13 Haziran 2008 tarihinde İngiliz Skynet 5C uydusu ile bir arada uzaya gönderilen haberleşme uydusu Türksat 3A, Thales Alenia Space şirketi tarafınca yapılmıştır. Ayrıyeten uydunun imalinde 22 Türk mühendis bakılırsav almıştır. Hala faal olarak nazaranv yapan bu uydu, 16 Temmuz 2008 tarihinde Türksat 1C uydusunun tüm sinyal trafiğini devraldıktan daha sonra bakılırsavine başlamıştır. Öteki yandan, 27 Ekim 2008 tarihinde Türksat 2A üzerinden yayın yapan kanalların frekansları Türksat 3A uydusuna transfer oldu.
RASAT
Dizaynının ve üretiminin büsbütün Türkiye‘de gerçekleştiği birinci yer müşahede uydusu unvanının sahibi olan RASAT, 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya’nın Kazakistan hududundaki Orenburg bölgesinde bulunan Yasny Fırlatma Üssü’nden Dnepr roketi ile uzaya fırlatıldı. TÜBİTAK tarafınca, danışmanlık ya da dış takviye alınmadan Türkiye’de tasarlanan uydu, haritacılık, afet izleme, kirlilik ve etrafın izlenmesi ile şehircilik ve planlama hedefleriyle vazife yaptı. Birinci başta tasarım ömrü olarak 3 yıl biçilen müşahede uydusu, üzerinden 10 yıl geçmesine karşın hala etkin bir biçimde nazaranv alıyor.
Göktürk-2
TÜBİTAK UZAY, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş iş birliği ile geliştirilen müşahede uydusunu 18 Aralık 2012 tarihinde Çin’deki Jiuquan Fırlatma Üssü’nden Uzun Yürüyüş-2D roketi ile uzaya gönderdi. Göktürk-2 uydusunun donanımlarının yüzde 80‘i ve yazılımlarının yüzde 100‘ünü Türk mühendisler yapmıştır.
Türksat-3USat
Bu vakte kadar uydularının geliştirmesinde ekseriyetle yabancı şirketler ile ortak çalışan Türkiye, 26 Nisan 2013 tarihinde birinci yerli tasarım ve üretim alçak yörünge haberleşme uydusu olan Türksat-3USAT‘yi Çin’in Jiuquan kentinden Chang Zheng 2D roketi ile uzaya fırlattı. Bu uydu, Türksat firması ile ortaklaşa geliştirilen bir Türk haberleşme nano uydusuydu.
Türksat 4A
Tarihler 14 Şubat 2014‘ü gösterdiğinde ise üretiminde Türk mühendislerin de yer aldığı Japonya merkezli Mitsubishi Electric firmasının tasarladığı Türksat 4A haberleşme uydusu, Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden Proton roketi ile fırlatıldı. Uydu yaklaşık 4 ay boyunca 50 derece doğu boylamında test edildikten daha sonra 9 Haziran 2014 tarihinde test edildiği yörüngeden ayrılıp misyon yapacağı 42° doğu boylamına geçiş yapmıştır.
Türksat 4B
Türksat 4A uydusunun fırlatılmasının üzerinden hayli fazla vakit geçmeden Türksat 4B uydusu için çalışmalara koyulan Türkiye, Japonya merkezli Mitsubishi Electric firması ile ortaklaşa tasarladığı haberleşme uydusunu 16 Ekim 2015 tarihinde Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden Proton roketi ile uzaya gönderdi. Aslında uydunun uzaya gönderilmesi için daha evvel belirlenen tarih 6 Ekim 2015’ti. Lakin Baykonur Uzay Üssü’nde öbür uyduların fırlatıldığı sırada ziyan bakılırsan proton roketinin bakımı niçiniyle tarih 10 gün kadar ertelendi.
Göktürk-1
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş ve Aselsan’ın teknolojik katkıları ile İtalyan uzay hizmeti şirketi Telespazio tarafınca Ulusal Savunma Bakanlığı için tasarlanan Göktürk-1, 5 Aralık 2016 tarihinde Kourou’dan Vega roketi ile uzaya fırlatıldı. Ayrıyeten 0,50 m çözünürlüklü bu uydu, coğrafik kısıtlama olmaksızın dünyadaki rastgele bir yerde keşif yapma yeteneklerine sahip. Buna ek olarak, haritalama ve planlama, arazi örtüsü araştırması, jeoloji, ekosistem izleme, felaket idaresi, etraf denetimi, kıyı bölgesi idaresi ve su kaynakları bahislerinde çeşitli sivil uygulamalarda kullanılıyor.
Türksat 5A
Uzaya giden Türk uyduları içinde en yeni olanı Türksat 5A, 8 Ocak 2021 tarihinde Elon Musk’ın CEO’su olduğu SpaceX firmasının Falcon 9 roketi ile ABD’deki Cape Canaveral Üssü’nden uzaya gitti. Yörünge misyon mühleti 30 yıl olarak belirlenen Türksat 5A uydusu; Türkiye, Avrupa, Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Batı Afrika, Güney Afrika, Akdeniz, Ege Denizi ve Karadeniz’i kapsayan bir coğrafyada 1728 MHz kapasiteyle TV yayıncılığı ve data haberleşme hizmetleri verecek.