Askeri uzmandan çarpıcı ‘Rusya’ tespiti: Suriye ve Ukrayna’daki taktikleri birebir Rusya ve Ortadoğu’da güvenlik anlayışı ve silahlanma denetimine ait çalışmalar yapan Viyana Silahsızlanma ve Nükleer Silahların Yayılmasını Tedbire Merkezi’nden Hanna Notte, Rusya’nın Suriye ve Ukrayna’daki taktiklerini kıyasladı. Rusya’nın her iki ülkedeki taktiklerinin değerlendirilmesinin önem taşıdığına dikkat çeken Notte, mevzuya ait DW’nin sorularını yanıtladı.
DİKKAT ÇEKEN BEŞ PARALELLİK
“Rusya’nın Suriye ve Ukrayna’daki askeri teşebbüslerinde paralellikler olduğunu söylüyorsunuz. Bunlar neler, anlatır mısınız?” sorusuna Notte şöyle karşılık verdi:
“Benim tespit ettiğim beş paralellik var. Birincisi; Rusya farklı etaplardan oluşan ardışık bir savaş yürütüyor. İkincisi; kentlerin etrafını sarma, kuşatma altına alma, bombalama, daha sonrasında da, alıntı yaparak söylüyorum, ‘insani koridor’ oluşturma taktiği. Bu terimi kullanırken dikkatli olmalısınız. Üçüncü paralellik yabancı savaşçılar. Bu karmaşık bir bahis. Zira Rusya evvel karşı tarafı yabancı lejyonerlerin takviyesini almakla suçluyor, fakat daha sonra birebirini kendisi yapıyor. Dördüncü ve beşinci paralellik ise karşı tarafı sivilleri canlı kalkan olarak kullanma suçlaması ve dezenformasyon. Rusya, çoğunlukla teröristleri sivilleri canlı kalkan olarak kullanmakla suçlamıştı. Mariupol’deki Azak Taburu konusunda da birebir şeyi yapıyor. Dezenformasyondan yarar sağlayan Rusya karşı tarafı bilinmeyen kimyasal silah kullanmakla da suçluyor.
Ancak tüm bu paralelliklere karşın Ukrayna ve Suriye’deki farklılıkları görmek kıymetli, hem gayeler birebir vakitte büyüklük açısından.”
‘RUSYA’NIN DONBASS’A ODAKLANMASI, BAŞKA YERLERDE SAVAŞ BİTTİ DEMEK DEĞİL’
Notte, “Ardışık savaş” ile tam olarak ne demek istediğini şöyleki deklare etti:
“Esad rejimi ve Rus ordusu, Eylül 2015’de Suriye’deki ataklarında öteki yerlerde harekete geçmek için ülkenin birtakım kısımlarında çatışmalara yine yeniden orta vermişti. Suriye’nin batısında, 2017’nin başlarında Esad rejimine doğuyu denetim altına almak için kaynaklarını bir ortaya getirmesine fırsat sunan “çatışmasızlık bölgesi” isimli alanlar oluşturulmuştu. Bu Esad rejiminin kaynaklarını bir daha düzenlemesine ve artırmasına da fırsat sağladı. Esad rejimi, 2018’de Rusya’nın dayanağıyla geri döndü ve hâlâ Suriye hükümetinin denetiminde olmayan İdlib hariç bu çatışmasızlık bölgelerini geri aldı.
Rusya, Ukrayna’da ise başlatmış olduğu “özel askeri operasyonun” birinci kademesini tamamladığını ve bir daha alıntılayarak söz ediyorum, ‘Donbass’ı özgürleştirmeye’ ağırlaştığını duyurmuştu. Rus birlikleri nitekim de Kiev etrafından ve Ukrayna’nın kuzeyinden çekildi. Artık bu ardışık paralelliğe dikkat çekerken bilhassa telaşlı bir iyimserliğe karşı, yani Rusya’nın Donbass’a odaklanmak istemesinin ülkenin geri kalanında savaşın sona ermediğine karşı ihtarda bulunmak istiyorum.”
‘İNSANİ KORİDORLARA KARŞI DİKKATLİ OLUNMALI’
Hannah Notte, “Abluka altındaki kentlerde, bilhassa de Mariupol’de insani koridorlar oluşturma teşebbüsleri şimdiye kadar başarısızlıkla sonuçlandı. Rusya’nın bu stratejisinin ardında yatan niye ne?” sorusuna karşılık ise şunları söylemiş oldu:
“Suriye meselade olduğu üzere, bu cins koridorlara karşı, farklı niçinlerle son derece dikkatli olmak gerekiyor. Halep’in 2016’da kuşatılmasını ele alalım. Altı aydan fazla sürdü. Rusya burada sivillerin güvenmediği koridorlar açmıştı. Öteki bir sorun da, 2018’de Şam’ın banliyölerinde olduğu üzere, koridorları endişeden kullanmamayı yeğleyenlerin Rus ordusu tarafınca yasal maksatlar olarak görülmesiydi. Gaye şuydu: Beşerler kenti terk edecek, kalanlar ise terörist ilan edilecekti. Ukrayna’da olan biteni gözlemleyince yaşananlar ürkütücü benzerlikte.
Ancak Mariupol’e baktığımızda, oradaki müdafaa koridorları oluşturma teşebbüslerinin daha karmaşık olduğunu görüyoruz. Suriye’deki çatışmasızlık bölgelerinde bu koridorlar oluşturulurken Ruslar tarafınca insanlara en azından bir seçenek sunuldu. Teslim olabilirler, silah bırakabilirler ya da kenti terk edebilirlerdi. Bu bireylerin birçok ondan sonrasında İdlib’e gitti. Mariupol’de ise sivillerin Rusya’ya yanlışsız kenti terk etmeye zorlandıklarını görüyoruz. Yüzlercesi otobüslere bindirilerek Rusya’ya gdolayıldü. Bu sivillerin Mariupol’de yaşananlara ait uydurma dokümanlar sunmaya zorlandıkları biliniyor.”
‘RUSYA’NIN KİMYASAL KULLANMASI, SONUÇLARINDAN KORKUP KORKMAYACAĞIYLA İLGİLİ’
Notte, Rusya’nın hangi durumda kimyasal silah kullanmaya karar vereceğine ait ise şu yorumda bulundu:
Öncelikle genel bir tespitte bulunmak gerekir. Suriye’de yaşananlardan daha sonra kimyasal silaha yönelik kırmızı çizgiler çok zayıfladı. Suriye’de kimyasal silah cephaneliğinin imha edildiğinin açıklanmasından daha sonra bile bu tıp ataklar devam etti. Rusya, Suriye’yi Kimyasal Silahların Önlenmesi Örgütü’ne (OPCW) karşı da muhafazaya aldı. BM Güvenlik Kurulu ve Batılı ülkeler, bu kırmızı çizgiye yine net bir biçimde belirlemekte zorlandı. Rusya, Ukrayna’da kimyasal silah kullanır mı? Doğrusu artık sorun, Rusya’nın bunun neticelerindan korkup korkmayacağı ile ilgili değil.
Buça katliamı, milletlerarası toplum yaşanan barbarca aksiyonlardan dolayı Rusya’yı suçlarken Rusya’nın tüm bunları pek umursamadığını gösterdi. Bu niçinle yanlışsız soru şu: Rusya, Ukrayna’da kimyasal silah kullanmayı mantıklı buluyor mu? Askeri bir çatışmada kimyasal silah ne vakit tesirli bir seçenek olur?
‘KULLANMA İHTİMALİ BİLE ENDİŞE YARATIYOR’
Esad’ın ne vakit kimyasal silah kullandığına bakarsanız, bunun operasyonel ve taktiksel olarak konvansiyonel çatışmalarla yakından bağlantılı olduğunu görürsünüz. Muhaliflerin elindeki bölgeler toplu olarak cezalandırıldı. Kuşatmalar ve öbür şiddet aksiyonları paralel yürütüldü. Ukrayna’da bir yandan da yıpratma savaşı olup olmadığını sormalıyız. Birtakım uzmanlar, sivil halkın moralini bozmak için aslına bakarsanız uzun vakittir bir yıpratma savaşının kelam konusu olduğunu söyleyecektir. Pekala bu durumda kimyasal silah kullanılması mantıklı olmaz mı? Bilhassa de maliyetinin epey fazla olmadığı düşünüldüğünde?
Sonuç olarak, şöyleki söz edeyim: Rusya kimyasal silah tartışmasına son vermese bile, Ukrayna’nın kimyasal bir taarruz hazırladığına dair yanlış argümanların Rus hükümetinin işine geldiği söylenmelidir. Birincisi, Rusya’da Rus propagandası tarafınca desteklenen Ukrayna’nın kitle imha silahı tehdidi oluşturduğu anlatısını desteklediği için. İkincisi, Rusya’nın kimyasal silah kullanma ihtimali bile dehşet yaratıyor ve Ukrayna’yı terörize ediyor.
Sonuç olarak da Rusya için nispeten az maliyetli olan çok uygun bir müddetç yaşanıyor.”
DİKKAT ÇEKEN BEŞ PARALELLİK
“Rusya’nın Suriye ve Ukrayna’daki askeri teşebbüslerinde paralellikler olduğunu söylüyorsunuz. Bunlar neler, anlatır mısınız?” sorusuna Notte şöyle karşılık verdi:
“Benim tespit ettiğim beş paralellik var. Birincisi; Rusya farklı etaplardan oluşan ardışık bir savaş yürütüyor. İkincisi; kentlerin etrafını sarma, kuşatma altına alma, bombalama, daha sonrasında da, alıntı yaparak söylüyorum, ‘insani koridor’ oluşturma taktiği. Bu terimi kullanırken dikkatli olmalısınız. Üçüncü paralellik yabancı savaşçılar. Bu karmaşık bir bahis. Zira Rusya evvel karşı tarafı yabancı lejyonerlerin takviyesini almakla suçluyor, fakat daha sonra birebirini kendisi yapıyor. Dördüncü ve beşinci paralellik ise karşı tarafı sivilleri canlı kalkan olarak kullanma suçlaması ve dezenformasyon. Rusya, çoğunlukla teröristleri sivilleri canlı kalkan olarak kullanmakla suçlamıştı. Mariupol’deki Azak Taburu konusunda da birebir şeyi yapıyor. Dezenformasyondan yarar sağlayan Rusya karşı tarafı bilinmeyen kimyasal silah kullanmakla da suçluyor.
Ancak tüm bu paralelliklere karşın Ukrayna ve Suriye’deki farklılıkları görmek kıymetli, hem gayeler birebir vakitte büyüklük açısından.”
‘RUSYA’NIN DONBASS’A ODAKLANMASI, BAŞKA YERLERDE SAVAŞ BİTTİ DEMEK DEĞİL’
Notte, “Ardışık savaş” ile tam olarak ne demek istediğini şöyleki deklare etti:
“Esad rejimi ve Rus ordusu, Eylül 2015’de Suriye’deki ataklarında öteki yerlerde harekete geçmek için ülkenin birtakım kısımlarında çatışmalara yine yeniden orta vermişti. Suriye’nin batısında, 2017’nin başlarında Esad rejimine doğuyu denetim altına almak için kaynaklarını bir ortaya getirmesine fırsat sunan “çatışmasızlık bölgesi” isimli alanlar oluşturulmuştu. Bu Esad rejiminin kaynaklarını bir daha düzenlemesine ve artırmasına da fırsat sağladı. Esad rejimi, 2018’de Rusya’nın dayanağıyla geri döndü ve hâlâ Suriye hükümetinin denetiminde olmayan İdlib hariç bu çatışmasızlık bölgelerini geri aldı.
Rusya, Ukrayna’da ise başlatmış olduğu “özel askeri operasyonun” birinci kademesini tamamladığını ve bir daha alıntılayarak söz ediyorum, ‘Donbass’ı özgürleştirmeye’ ağırlaştığını duyurmuştu. Rus birlikleri nitekim de Kiev etrafından ve Ukrayna’nın kuzeyinden çekildi. Artık bu ardışık paralelliğe dikkat çekerken bilhassa telaşlı bir iyimserliğe karşı, yani Rusya’nın Donbass’a odaklanmak istemesinin ülkenin geri kalanında savaşın sona ermediğine karşı ihtarda bulunmak istiyorum.”
‘İNSANİ KORİDORLARA KARŞI DİKKATLİ OLUNMALI’
Hannah Notte, “Abluka altındaki kentlerde, bilhassa de Mariupol’de insani koridorlar oluşturma teşebbüsleri şimdiye kadar başarısızlıkla sonuçlandı. Rusya’nın bu stratejisinin ardında yatan niye ne?” sorusuna karşılık ise şunları söylemiş oldu:
“Suriye meselade olduğu üzere, bu cins koridorlara karşı, farklı niçinlerle son derece dikkatli olmak gerekiyor. Halep’in 2016’da kuşatılmasını ele alalım. Altı aydan fazla sürdü. Rusya burada sivillerin güvenmediği koridorlar açmıştı. Öteki bir sorun da, 2018’de Şam’ın banliyölerinde olduğu üzere, koridorları endişeden kullanmamayı yeğleyenlerin Rus ordusu tarafınca yasal maksatlar olarak görülmesiydi. Gaye şuydu: Beşerler kenti terk edecek, kalanlar ise terörist ilan edilecekti. Ukrayna’da olan biteni gözlemleyince yaşananlar ürkütücü benzerlikte.
Ancak Mariupol’e baktığımızda, oradaki müdafaa koridorları oluşturma teşebbüslerinin daha karmaşık olduğunu görüyoruz. Suriye’deki çatışmasızlık bölgelerinde bu koridorlar oluşturulurken Ruslar tarafınca insanlara en azından bir seçenek sunuldu. Teslim olabilirler, silah bırakabilirler ya da kenti terk edebilirlerdi. Bu bireylerin birçok ondan sonrasında İdlib’e gitti. Mariupol’de ise sivillerin Rusya’ya yanlışsız kenti terk etmeye zorlandıklarını görüyoruz. Yüzlercesi otobüslere bindirilerek Rusya’ya gdolayıldü. Bu sivillerin Mariupol’de yaşananlara ait uydurma dokümanlar sunmaya zorlandıkları biliniyor.”
‘RUSYA’NIN KİMYASAL KULLANMASI, SONUÇLARINDAN KORKUP KORKMAYACAĞIYLA İLGİLİ’
Notte, Rusya’nın hangi durumda kimyasal silah kullanmaya karar vereceğine ait ise şu yorumda bulundu:
Öncelikle genel bir tespitte bulunmak gerekir. Suriye’de yaşananlardan daha sonra kimyasal silaha yönelik kırmızı çizgiler çok zayıfladı. Suriye’de kimyasal silah cephaneliğinin imha edildiğinin açıklanmasından daha sonra bile bu tıp ataklar devam etti. Rusya, Suriye’yi Kimyasal Silahların Önlenmesi Örgütü’ne (OPCW) karşı da muhafazaya aldı. BM Güvenlik Kurulu ve Batılı ülkeler, bu kırmızı çizgiye yine net bir biçimde belirlemekte zorlandı. Rusya, Ukrayna’da kimyasal silah kullanır mı? Doğrusu artık sorun, Rusya’nın bunun neticelerindan korkup korkmayacağı ile ilgili değil.
Buça katliamı, milletlerarası toplum yaşanan barbarca aksiyonlardan dolayı Rusya’yı suçlarken Rusya’nın tüm bunları pek umursamadığını gösterdi. Bu niçinle yanlışsız soru şu: Rusya, Ukrayna’da kimyasal silah kullanmayı mantıklı buluyor mu? Askeri bir çatışmada kimyasal silah ne vakit tesirli bir seçenek olur?
‘KULLANMA İHTİMALİ BİLE ENDİŞE YARATIYOR’
Esad’ın ne vakit kimyasal silah kullandığına bakarsanız, bunun operasyonel ve taktiksel olarak konvansiyonel çatışmalarla yakından bağlantılı olduğunu görürsünüz. Muhaliflerin elindeki bölgeler toplu olarak cezalandırıldı. Kuşatmalar ve öbür şiddet aksiyonları paralel yürütüldü. Ukrayna’da bir yandan da yıpratma savaşı olup olmadığını sormalıyız. Birtakım uzmanlar, sivil halkın moralini bozmak için aslına bakarsanız uzun vakittir bir yıpratma savaşının kelam konusu olduğunu söyleyecektir. Pekala bu durumda kimyasal silah kullanılması mantıklı olmaz mı? Bilhassa de maliyetinin epey fazla olmadığı düşünüldüğünde?
Sonuç olarak, şöyleki söz edeyim: Rusya kimyasal silah tartışmasına son vermese bile, Ukrayna’nın kimyasal bir taarruz hazırladığına dair yanlış argümanların Rus hükümetinin işine geldiği söylenmelidir. Birincisi, Rusya’da Rus propagandası tarafınca desteklenen Ukrayna’nın kitle imha silahı tehdidi oluşturduğu anlatısını desteklediği için. İkincisi, Rusya’nın kimyasal silah kullanma ihtimali bile dehşet yaratıyor ve Ukrayna’yı terörize ediyor.
Sonuç olarak da Rusya için nispeten az maliyetli olan çok uygun bir müddetç yaşanıyor.”