Yenilmez
Active member
Türk lirasının son günlerde süratle paha kaybetmesi, her alanda olduğu üzere ticari iş kontratlarının durumu hakkında soru işaretleri doğurdu. Uzmanlar, bunun kontrat ilgileri bakımından pek değerli sonuçlar getireceğini lisana getirdi. Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Umut Yeniocak, mukavele konusu mamüllerin ya da hizmetlerin meblağlarının süratle ve büyük oranlarda değişmesinin, tedarik mukavelelerinin mevcut hâliyle sürdürülmesini güçleştirdiğini söylemiş oldu. Yeniocak, “Bundan birkaç ay evvelki fiyatlara bakılırsa uzun periyodik mukaveleler imzalayan işletmelerin, yaşanan son ekonomik gelişmeler karşısında beklenmeyen ve büyük ölçekli ziyanlara uğramaları kaçınılmaz bir sonuç” dedi.
ÖZEL DÜZENLEME VAR
Bu durumla birinci kere karşılaşılmamasına karşın son günlerde yaşanan dalgalanmanın istatistiklere nazaran sıradışı ölçülerde olduğuna dikkat çeken ve mukavele hukuku açısından yaşanabilecek durumlar hakkında ihtarlarda bulunan Yeniocak, bilhassa dövizle yapılan süreçlerde, sürecin yapıldığı tarih ile şimdiki tarih içinde TL’nin çok ölçüde paha kaybetmiş olması ve TL ile yapılan süreçlerde de meblağların süratle yükselmesinin, daha evvel imzalanmış mukavelelerden beklenen yararın büyük oranda ve beklenmeyecek ölçüde boşa çıkması manasına geldiğini söylemiş oldu. Yeniocak, “Bu durum, mukavele hukukunda ‘uyarlama’ denilen davaların açılabilmesine imkan verir” diye konuştu.
Bugünlerde yaşanılan gerek dövizdeki süratli ve yüksek oralardaki dalgalanma gerekse TL bazlı kontratlardaki çok fiyat artışlarının öncesinden öngörmenin mümkün olmadığını belirten Yeniocak, bu tıp öngörülemez sürpriz gelişmelerin borcun yerine getirilmesini çok derecede güçleştirdiğini belirtti. Yeniocak, mukaveleden beklenen gelirin elde edileme-diği bu üzere durumlar için kanunda özel bir düzenleme olduğuna dikkat çekti.
VAKİT KAYBETMEYİN
Borçlar Kanunu’nun 138. unsuru’nun, bu cins beklenmeyen gelişmelerin yaşanması sebebiyle borcunu ifa etmekte çok derecede kuvvetlik yaşayan bireylerin, mahkemeye başvurarak borcunun yapılandırılmasını yani ‘uyarlanmasını’ talep edebileceğini söyleyen Doç.Dr. Yeniocak, “Hatta bu hususun son fıkrasında uyarlama davalarının, yabancı para ile borçlanan bireyler tarafınca da açılabileceği bilhassa vurgulanmıştır” dedi.
Bu noktada işletmelerin de süreci düzgün takip ederek, vakit kaybetmemelerini öneren Yeniocak, borcun yerine getirilmesi bakımından çok kuvvetlik yaşayan şahıslar ve kurumlar, karşı tarafa bildirimde bulunarak dövizin ya da meblağların çok yükselmesi durumunun ‘beklenmeyen hâl’ teşkil etmesi nedeni öne sürülerek, borcun yeni duruma göre güncellenmesi, uyarlanması gerektiğini, bunun kabul edilmemesi hâlinde ise hususun mahkemeye taşınacağını bildirmelerinin faydalı olacağı ihtarında bulundu.
‘GEREKSİZ ZENGİNLEŞME’ VURGUSU
Bahis hakkında görüşlerini paylaşan Avukat Cesim Parlak da şunları söylemiş oldu: “Dolarizasyon sıkıntısı epey uzun yıllardır ülkenin gündeminde. 2001 ve 2008 senelerında da Döviz kurlarında yükseliş yaşanmıştı. O devirlerde de ‘öngrülemeyen’ artışlar niçiniyle hem kişisel birebir vakitte ticari işletmeler uyarlama davaları açmıştı. Açılan davalarda imzalanan kontratı bir daha yapılandırılması talep edildi. Mahkemelerden tüketici lehine kararlar çıktı.
Artık de benzeri bir durum yaşanıyor. Enflasyondan fazla yani öngörülemeyen bir artış durumu var döviz kurlarında. O yüzden artık de döviz ile kontrat imzalayanlar mahkemeler başvurabilir. Bu müracaatlarda kendi özel durumlarının fazlaca yeterli ortaya konması gerekiyor. Döviz kurlarında yaşanan yükseliş niçiniyle kendi ticari hayatlarında ya da ekonomik durumlarında zorluk yaşadıklarını gösterirlerse, karşı tarafın da döviz kurlarında yaşanan yükselişle gereksiz zenginleştiğini uygun anlatırlarsa mahkeme bunu dikkate alacaktır.”
ÖDENMİŞ BORÇLAR İÇİN DE BAHT VAR
Ödenmesinde kuvvetlik yaşanmasına karşın Borç harç da olsa ödeme yapılması durumunda, ödeme sırasında kesinlikle ‘uyarlama davası açma hakkının gizli tutulduğunun’ muhataba bildirilmesi gerektiğine dikkat çeken Doç. Dr. Yeniocak, “bu biçimdece mahkemenin, uyarlama davasını kabul ederse, geriye dönük olarak tamamı ödenmiş borcun bir kısmının davacıya iadesi tarafında karar vermesi mümkündür” açıklamalarında bulundu. Yaşanan döviz dalgalanmasının, piyasanın çok derecede huzursuz olmasının, fiyat istikrarının büsbütün kaybolması hâllerinin öncesinden hesaba katılabilecek, öngörülebilecek seviyenin fazlaca ötesinde olduğunu lisana getiren Yeniocak, “Bu sebeple, Kanunda bahsetmiş olduğumiz uyarlama kuralının uygulanması için kuralların gerçekleştiğini kabul etmek gerekir. Açılan davaların da mahkemeler tarafınca bu tarafta kıymetlendirilmesi gerekir” dedi.
İktisat Haberleri
ÖZEL DÜZENLEME VAR
Bu durumla birinci kere karşılaşılmamasına karşın son günlerde yaşanan dalgalanmanın istatistiklere nazaran sıradışı ölçülerde olduğuna dikkat çeken ve mukavele hukuku açısından yaşanabilecek durumlar hakkında ihtarlarda bulunan Yeniocak, bilhassa dövizle yapılan süreçlerde, sürecin yapıldığı tarih ile şimdiki tarih içinde TL’nin çok ölçüde paha kaybetmiş olması ve TL ile yapılan süreçlerde de meblağların süratle yükselmesinin, daha evvel imzalanmış mukavelelerden beklenen yararın büyük oranda ve beklenmeyecek ölçüde boşa çıkması manasına geldiğini söylemiş oldu. Yeniocak, “Bu durum, mukavele hukukunda ‘uyarlama’ denilen davaların açılabilmesine imkan verir” diye konuştu.
Bugünlerde yaşanılan gerek dövizdeki süratli ve yüksek oralardaki dalgalanma gerekse TL bazlı kontratlardaki çok fiyat artışlarının öncesinden öngörmenin mümkün olmadığını belirten Yeniocak, bu tıp öngörülemez sürpriz gelişmelerin borcun yerine getirilmesini çok derecede güçleştirdiğini belirtti. Yeniocak, mukaveleden beklenen gelirin elde edileme-diği bu üzere durumlar için kanunda özel bir düzenleme olduğuna dikkat çekti.
VAKİT KAYBETMEYİN
Borçlar Kanunu’nun 138. unsuru’nun, bu cins beklenmeyen gelişmelerin yaşanması sebebiyle borcunu ifa etmekte çok derecede kuvvetlik yaşayan bireylerin, mahkemeye başvurarak borcunun yapılandırılmasını yani ‘uyarlanmasını’ talep edebileceğini söyleyen Doç.Dr. Yeniocak, “Hatta bu hususun son fıkrasında uyarlama davalarının, yabancı para ile borçlanan bireyler tarafınca da açılabileceği bilhassa vurgulanmıştır” dedi.
Bu noktada işletmelerin de süreci düzgün takip ederek, vakit kaybetmemelerini öneren Yeniocak, borcun yerine getirilmesi bakımından çok kuvvetlik yaşayan şahıslar ve kurumlar, karşı tarafa bildirimde bulunarak dövizin ya da meblağların çok yükselmesi durumunun ‘beklenmeyen hâl’ teşkil etmesi nedeni öne sürülerek, borcun yeni duruma göre güncellenmesi, uyarlanması gerektiğini, bunun kabul edilmemesi hâlinde ise hususun mahkemeye taşınacağını bildirmelerinin faydalı olacağı ihtarında bulundu.
‘GEREKSİZ ZENGİNLEŞME’ VURGUSU
Bahis hakkında görüşlerini paylaşan Avukat Cesim Parlak da şunları söylemiş oldu: “Dolarizasyon sıkıntısı epey uzun yıllardır ülkenin gündeminde. 2001 ve 2008 senelerında da Döviz kurlarında yükseliş yaşanmıştı. O devirlerde de ‘öngrülemeyen’ artışlar niçiniyle hem kişisel birebir vakitte ticari işletmeler uyarlama davaları açmıştı. Açılan davalarda imzalanan kontratı bir daha yapılandırılması talep edildi. Mahkemelerden tüketici lehine kararlar çıktı.
Artık de benzeri bir durum yaşanıyor. Enflasyondan fazla yani öngörülemeyen bir artış durumu var döviz kurlarında. O yüzden artık de döviz ile kontrat imzalayanlar mahkemeler başvurabilir. Bu müracaatlarda kendi özel durumlarının fazlaca yeterli ortaya konması gerekiyor. Döviz kurlarında yaşanan yükseliş niçiniyle kendi ticari hayatlarında ya da ekonomik durumlarında zorluk yaşadıklarını gösterirlerse, karşı tarafın da döviz kurlarında yaşanan yükselişle gereksiz zenginleştiğini uygun anlatırlarsa mahkeme bunu dikkate alacaktır.”
ÖDENMİŞ BORÇLAR İÇİN DE BAHT VAR
Ödenmesinde kuvvetlik yaşanmasına karşın Borç harç da olsa ödeme yapılması durumunda, ödeme sırasında kesinlikle ‘uyarlama davası açma hakkının gizli tutulduğunun’ muhataba bildirilmesi gerektiğine dikkat çeken Doç. Dr. Yeniocak, “bu biçimdece mahkemenin, uyarlama davasını kabul ederse, geriye dönük olarak tamamı ödenmiş borcun bir kısmının davacıya iadesi tarafında karar vermesi mümkündür” açıklamalarında bulundu. Yaşanan döviz dalgalanmasının, piyasanın çok derecede huzursuz olmasının, fiyat istikrarının büsbütün kaybolması hâllerinin öncesinden hesaba katılabilecek, öngörülebilecek seviyenin fazlaca ötesinde olduğunu lisana getiren Yeniocak, “Bu sebeple, Kanunda bahsetmiş olduğumiz uyarlama kuralının uygulanması için kuralların gerçekleştiğini kabul etmek gerekir. Açılan davaların da mahkemeler tarafınca bu tarafta kıymetlendirilmesi gerekir” dedi.
İktisat Haberleri