Norveç nasıl dünyanın önde gelen ekonomilerinden oldu? Norveç refahının sırrı nedir? Norveç Varlık Fonu ne iş yapar? Norveç, 1960’lara kadar iktisadını balıkçılıkla geçindiren bir ülkeyken, günümüzde dünyanın en büyük refah devletlerinden birisini teşkil ediyor. Bunun temelinde ise adeta büyülü bir yüzük olan ve parmağına takanı saptıran en büyük güç ve gelir kaynağı petrol yatıyor. Pekala Norveç, dünyanın en büyük petrol rezervlerinden birisine sahipken nasıl oldu da ‘enerji diktatörlüklerinden’ birisine dönüşmedi?
Gerek Suudi Arabistan, Irak, İran gerekse Rusya ve Venezuela topraklarında demokrasinin keşfi, petrolün keşfinden çok sonrasındasında oldu yahut olur üzere oldu. Fakat Norveç hem bulunduğu pozisyon tıpkı vakitte ortasında yaşadığı siyasi kültür prestijiyle, demokrasiye petrolden epey daha evvel kavuşmuş ve içselleştirmişti.
‘DAR KORİDOR’ KORUNABİLMİŞ
Ülkede petrolün bulunmasının akabinde, güç istikrarını kendi lehine çevirerek demokrasinin ‘fazlalıklarını’ üzerinden atmak isteyenlerin Norveç’te de olmaması mümkün değil lakin muhakkak ki Norveç halkı buna müsaade etmemişti.
Türkiye’de yetişmiş ve MIT’de profesörlük yapan Daron Acemoğlu’nun James A. Robinson ile yazdığı ‘Dar koridor’ kitabında, ismini da buradan alan bir prosedür, Norveç’in demokratik yapısının korunmasını da içeriyor. Kitaba nazaran bu metot, her devletin vatandaşlarının üstündeki gücünü kendi lehine geliştirerek onların özgürlüğünü kısıtlamak isterken, vatandaşların da devleti üzerlerinden atarak yeri geldiğinde ‘yok-devlet’ yaratmaya kadar gidebileceklerini lakin bunun doğrusunun, iki kutbun da birbirini denetleyerek, dar koridorda buluşmayı başarmasından geçiyor.
Norveç de bu sistemi muvaffakiyetle oturtabilmiş bir ülke. O denli ki, ülkede yolsuzluk soruşturması geçirmeyen bir başkan şimdi hiç olmamış. Yolsuzluk algı endeksinde birinci 10’dan hiç bir vakit düşmeyen ülkede halk her vakit protesto hakkını kullanabilmiş ve demokrasiyi koruyabilmiş görünüyor.
bu biçimdece devlet de vatandaşlarının özgürlüğünü kısıtlayıp çeşitli ideolojik mazeretlerle demokrasiyi rafa kaldırma üzere teşebbüslerde bulunamamış, asıl bakılırsavi görülen, vatandaşların refah ve memnunluğunu temin etme görevini yerine getirmeyi başardı.
SİLAH SATIŞINDA BİRİNCİ SIRALARDA
Öte yandan, silah satışında dünyanın önde gelen ülkelerinden olan Norveç, kendi ülkesindeki huzur ve refah ortamından istifade ederek, savaş endüstrisini güçlendirmekten de imtina etmedi.
Türkiye’nin de yakın bir vakte kadar önde gelen silah ithalatçılarından olan Norveç, nükleer santral konusunda ise biroldukca ülkeden epeyce daha yenilikçi davranarak, ülkesindeki bütün nükleer reaktörleri durdurdu.
NORVEÇ VARLIK FONU
Ülkede vatandaşların refahını müdafaada en kıymetli kaynak ise bütün dünyada yatırımları bulunan ve vatandaşların direkt hissedarı olduğu Norveç Varlık Fonu’dur.
Yatırımlarıyla her yıl kâr eden fon, gelecek jenerasyonların ömrünü garanti altına almayı ve onlara daha güzel bir hayat sunmayı hedefliyor.
ABD’de 2008’de baş gösteren mortgage krizinin tesirleri niçiniyle 2009 yılı dışında 1980 yılından beri istikrarlı bir biçimde büyüyen Norveç iktisadı, ‘Kişi Başına Düşen Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ oranını da birebir çizgide artırmayı başardı.
Fakat bu büyüme birebir ölçüde enflasyonist büyümeyi de birlikteinde getirdi. Ancak ülkede sahip olunan gelirin nazarance daha demokratik bir biçimde yayılması, kelam konusu enflasyonun olumsuz tesirlerini de minimalize etmeyi başardı.
Gerek Suudi Arabistan, Irak, İran gerekse Rusya ve Venezuela topraklarında demokrasinin keşfi, petrolün keşfinden çok sonrasındasında oldu yahut olur üzere oldu. Fakat Norveç hem bulunduğu pozisyon tıpkı vakitte ortasında yaşadığı siyasi kültür prestijiyle, demokrasiye petrolden epey daha evvel kavuşmuş ve içselleştirmişti.
‘DAR KORİDOR’ KORUNABİLMİŞ
Ülkede petrolün bulunmasının akabinde, güç istikrarını kendi lehine çevirerek demokrasinin ‘fazlalıklarını’ üzerinden atmak isteyenlerin Norveç’te de olmaması mümkün değil lakin muhakkak ki Norveç halkı buna müsaade etmemişti.
Türkiye’de yetişmiş ve MIT’de profesörlük yapan Daron Acemoğlu’nun James A. Robinson ile yazdığı ‘Dar koridor’ kitabında, ismini da buradan alan bir prosedür, Norveç’in demokratik yapısının korunmasını da içeriyor. Kitaba nazaran bu metot, her devletin vatandaşlarının üstündeki gücünü kendi lehine geliştirerek onların özgürlüğünü kısıtlamak isterken, vatandaşların da devleti üzerlerinden atarak yeri geldiğinde ‘yok-devlet’ yaratmaya kadar gidebileceklerini lakin bunun doğrusunun, iki kutbun da birbirini denetleyerek, dar koridorda buluşmayı başarmasından geçiyor.
Norveç de bu sistemi muvaffakiyetle oturtabilmiş bir ülke. O denli ki, ülkede yolsuzluk soruşturması geçirmeyen bir başkan şimdi hiç olmamış. Yolsuzluk algı endeksinde birinci 10’dan hiç bir vakit düşmeyen ülkede halk her vakit protesto hakkını kullanabilmiş ve demokrasiyi koruyabilmiş görünüyor.
bu biçimdece devlet de vatandaşlarının özgürlüğünü kısıtlayıp çeşitli ideolojik mazeretlerle demokrasiyi rafa kaldırma üzere teşebbüslerde bulunamamış, asıl bakılırsavi görülen, vatandaşların refah ve memnunluğunu temin etme görevini yerine getirmeyi başardı.
SİLAH SATIŞINDA BİRİNCİ SIRALARDA
Öte yandan, silah satışında dünyanın önde gelen ülkelerinden olan Norveç, kendi ülkesindeki huzur ve refah ortamından istifade ederek, savaş endüstrisini güçlendirmekten de imtina etmedi.
Türkiye’nin de yakın bir vakte kadar önde gelen silah ithalatçılarından olan Norveç, nükleer santral konusunda ise biroldukca ülkeden epeyce daha yenilikçi davranarak, ülkesindeki bütün nükleer reaktörleri durdurdu.
NORVEÇ VARLIK FONU
Ülkede vatandaşların refahını müdafaada en kıymetli kaynak ise bütün dünyada yatırımları bulunan ve vatandaşların direkt hissedarı olduğu Norveç Varlık Fonu’dur.
Yatırımlarıyla her yıl kâr eden fon, gelecek jenerasyonların ömrünü garanti altına almayı ve onlara daha güzel bir hayat sunmayı hedefliyor.
ABD’de 2008’de baş gösteren mortgage krizinin tesirleri niçiniyle 2009 yılı dışında 1980 yılından beri istikrarlı bir biçimde büyüyen Norveç iktisadı, ‘Kişi Başına Düşen Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’ oranını da birebir çizgide artırmayı başardı.
Fakat bu büyüme birebir ölçüde enflasyonist büyümeyi de birlikteinde getirdi. Ancak ülkede sahip olunan gelirin nazarance daha demokratik bir biçimde yayılması, kelam konusu enflasyonun olumsuz tesirlerini de minimalize etmeyi başardı.