Rusya’nın işgaline direnen Ukrayna’ya kim hangi silahı tedarik ediyor? Amerika Birleşik Devletleri (ABD) şu ana kadar 3 milyar dolarlık askeri yardım ve 165 milyon dolarlık ek silah satışıyla Ukrayna’ya en çok askeri yardım gönderen ülke durumunda.
Biden’ın Kongre’ye sunduğu yeni yasa teklifi ile bu sayının hem ödünç verme ya da materyal kiralama halinde tıpkı vakitte ek 20 milyar dolarlık askeri yardımla birlikte daha da artması bekleniyor.
Bazı ülkeler Rusya’nın Ukrayna topraklarını ele geçirmesi yahut elinde tutmasına mahzur olmak gayesiyle Kiev idaresine tank ve helikopterler de temin ediyor, lakin Ukrayna’ya verilen silah dayanağının çoğunluğunu ateşli silahlar ve mühimmat, füzeler, silahlı insansız hava araçları (SİHA) ve toplar oluşturuyor.
ABD merkezli Cato Enstitüsü‘nde silah ticareti alanında araştırmacı ve poltika analisti olarak çalışan Jordan Cohen Ukrayna’ya en önemli bu dört küme askeri malzemeyi tedarik eden ülkeleri şöyle sıralıyor:
ATEŞLİ SİLAHLAR
Tabanca, tüfek ve mühimmat sevkedilen silahlar içinde en büyük kümesi oluşturuyor. ABD tabanca, tüfek ve toplar için Ukrayna’ya 50 milyon tam atmlık mühimmat gönderdi. Hollanda, Kanada, Litvanya, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovenya ve Yunanistan da mühimmat temin etti.
Ateşli silah ve mühimmatın kıymeti fazlaca açık. Bu silahlar olmadan ne Ukraynalı askerler ne de istekli siviller kendilerini koruyamaz. Bu materyalleri öğrenmek kolay ve nispeten küçük ve yavaşça olmaları öbür bir ülkeden başkasına büyük ölçülerde nakliyesini kolaylaştırıyor.
FÜZELER
Biroldukça ülke Ukrayna’ya tanksavar gemisavar füzeleri tedarik etti. Bu füzeler ortasında en dikkat çekeni ABD imali tanksavar Javelin füzeleri. ABD bugüne kadar 7 bin Javelin tedarik etti. Ukraynalı askerlerin bu füzelerin Rus tanklarına karşı tesirli bulduğu belirtiliyor.
Javelin ve gibisi füzelerin kullanması kolay. Askeri uzmanlar bu füzelerin kullanmasınının yarım saatte öğrenilebileceğini öne sürüyor. Daha da ötesi, Javelin bir kere fırlatıldığında maksadı vurması için bir daha yönlendirilmesi gerekmiyor ve bu niçinle kullanıcıya derhal çatışma yerinden kaçma imkanı tanıyor.
Ancak ABD halihazırda tedarik edebileceğinden daha fazla Javelin’i Ukrayna’ya gönderiyor. Bu durum yakın vakitte bu füzelerin tedarikinde zorluk yaşanabileceği manasına gelebilir.
Buna ek olarak, öteki ülkeler Ukrayna’ya uçaksavar ve başka füze sistemlerini yolluyor. Stinger füzeleri tanksavar Javelin’lerin uçaksavar versiyonu olarak görülebilir.
Stinger’lar bir kişi tarafınca taşınabilecek ve ateş edilebilecek kadar yavaşça ve ateş edildikten daha sonra yönlendirmeye gereksinim duymuyor. Fakat bu füzeler sadece azami 5 mil (yaklaşık 8 kilometre) uzaklıktaki amaçları gayeleri burabiliyor.
Alman imali Gepard hava savunma tankları da süratli hareket kabiliyetine sahip zırhlı uçaksavar araçlar ve bir uçağı 10 mil üzere uzun aralıklardan amaç alabiliyor.
S-300’lerin ve Gepard’ların Rus insansız hava araçlarına karşı daha faal olduğu bildiriliyor. Rusya bu SİHA’ları Ukrayna’ya uzak aralıktan bomba ve füze atışları için kullanıyor.
Gemisavar füzelerin nakliyesi ise Birleşik Krallık’tan yapılıyor ve Rusya’nın Ukrayna’nın Karadeniz limanlarını bloke etmesi emeliyle kullanılıyor.
SİHA’LAR
Ukrayna taarruz emelli kullanılan insansız hava araçlarını ABD ve Türkiye’den temin ediyor ve Rus tank ve toplarını yok mekte kullanıyor. Bu silahlar ekseriyetle küçük, mesela ABD’nin gönderdiği “intihar İHA’ları” olarak bilinen Switchblade yaklaşık 60 santimetre uzunluğunda ve 3 kilogramdan yavaşça.
Biroldukça farklı kabaliyete sahip lakin bilhassa Rus tanklarını ve top mevzilerini vurmada başarılı. Buna ek olarak Rus gemilerine saldırırken Rus füze savunmaları yanıltmada bu araçlar tuzak olarak kullanıldı.
ABD Ukrayna’ya MQ-9 Reaper üzere daha gelişmiş insansız hava araçlarını göndermeyi düşünüyor. Bu araçlar Ukrayna’nın şu anda kullandıklarının neredeyse iki katı süratli.
Reaper’lar 100 mil aradan kullanılması gereken öbür küçük SİHA’ların tersine 1000 mil aralıktan kullanılma özelliğine sahip. Lakin ABD’nin bu aracın sevkiyatı konusunda memleketler arası hukukun kısıtlamalarına takılabileceği ve NATO’yu bir savaşa çekme ihtimali açısından kaygılar bulunuyor.
Türkiye ise Ukrayna’ya Bayraktar SİHA’ları temin ediyor. Bu araçlar Ukrayna’nın savunmasında öne çıkan silahların başında geliyor. Biroldukça askeri uzman ucuz fakat tesirli Bayraktar’ların beklenmedik bir muvaffakiyet sergilediğini belirterek Türk SİHA’ların bilhassa propoganda açısından faydalı olacağı ve Ukrayna halkına moral takviye sağladığı görüşünde.
TOPLAR
Rusya’yla çaba için silah talebinde bulunan Ukrayna’ya kimi ülkeler geçtiğimiz günlerde kara muharebesinde kullanılmak üzere top ve yüksek kalibreli silah göndermeye başladı
Uzmanlar Rusya’nın uzun menzilli bombardıman ile Ukraynalı güçleri geri itmeye çalıştığını ve akabinde kara birliklerini ve tanklarını nispeten güvenlikli hale getirdiği alana soktuğu yorumunu yapıyor. Bu noktada ileri sistemli silahlar devreye giriyor.
Her ne kadar topları kullanmak için ileri eğitimli ve birden çok işçiye muhtaçlık olsa da geneleksel mühimmattan daha büyük mevzisi olduğundan Ukrayna’ya hala sayıları fazla olan Rus güçlerini yıpratmaya yardımcı oluyor.
Ukrayna’ya verilen milletlerarası askeri destekRusya’nın toprakları elinde tutmasına ve hava üstünlüğü kurmasına mani oluyor.
Biden’ın Kongre’ye sunduğu yeni yasa teklifi ile bu sayının hem ödünç verme ya da materyal kiralama halinde tıpkı vakitte ek 20 milyar dolarlık askeri yardımla birlikte daha da artması bekleniyor.
Bazı ülkeler Rusya’nın Ukrayna topraklarını ele geçirmesi yahut elinde tutmasına mahzur olmak gayesiyle Kiev idaresine tank ve helikopterler de temin ediyor, lakin Ukrayna’ya verilen silah dayanağının çoğunluğunu ateşli silahlar ve mühimmat, füzeler, silahlı insansız hava araçları (SİHA) ve toplar oluşturuyor.
ABD merkezli Cato Enstitüsü‘nde silah ticareti alanında araştırmacı ve poltika analisti olarak çalışan Jordan Cohen Ukrayna’ya en önemli bu dört küme askeri malzemeyi tedarik eden ülkeleri şöyle sıralıyor:
ATEŞLİ SİLAHLAR
Tabanca, tüfek ve mühimmat sevkedilen silahlar içinde en büyük kümesi oluşturuyor. ABD tabanca, tüfek ve toplar için Ukrayna’ya 50 milyon tam atmlık mühimmat gönderdi. Hollanda, Kanada, Litvanya, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovenya ve Yunanistan da mühimmat temin etti.
Ateşli silah ve mühimmatın kıymeti fazlaca açık. Bu silahlar olmadan ne Ukraynalı askerler ne de istekli siviller kendilerini koruyamaz. Bu materyalleri öğrenmek kolay ve nispeten küçük ve yavaşça olmaları öbür bir ülkeden başkasına büyük ölçülerde nakliyesini kolaylaştırıyor.
FÜZELER
Biroldukça ülke Ukrayna’ya tanksavar gemisavar füzeleri tedarik etti. Bu füzeler ortasında en dikkat çekeni ABD imali tanksavar Javelin füzeleri. ABD bugüne kadar 7 bin Javelin tedarik etti. Ukraynalı askerlerin bu füzelerin Rus tanklarına karşı tesirli bulduğu belirtiliyor.
Javelin ve gibisi füzelerin kullanması kolay. Askeri uzmanlar bu füzelerin kullanmasınının yarım saatte öğrenilebileceğini öne sürüyor. Daha da ötesi, Javelin bir kere fırlatıldığında maksadı vurması için bir daha yönlendirilmesi gerekmiyor ve bu niçinle kullanıcıya derhal çatışma yerinden kaçma imkanı tanıyor.
Ancak ABD halihazırda tedarik edebileceğinden daha fazla Javelin’i Ukrayna’ya gönderiyor. Bu durum yakın vakitte bu füzelerin tedarikinde zorluk yaşanabileceği manasına gelebilir.
Buna ek olarak, öteki ülkeler Ukrayna’ya uçaksavar ve başka füze sistemlerini yolluyor. Stinger füzeleri tanksavar Javelin’lerin uçaksavar versiyonu olarak görülebilir.
Stinger’lar bir kişi tarafınca taşınabilecek ve ateş edilebilecek kadar yavaşça ve ateş edildikten daha sonra yönlendirmeye gereksinim duymuyor. Fakat bu füzeler sadece azami 5 mil (yaklaşık 8 kilometre) uzaklıktaki amaçları gayeleri burabiliyor.
Alman imali Gepard hava savunma tankları da süratli hareket kabiliyetine sahip zırhlı uçaksavar araçlar ve bir uçağı 10 mil üzere uzun aralıklardan amaç alabiliyor.
S-300’lerin ve Gepard’ların Rus insansız hava araçlarına karşı daha faal olduğu bildiriliyor. Rusya bu SİHA’ları Ukrayna’ya uzak aralıktan bomba ve füze atışları için kullanıyor.
Gemisavar füzelerin nakliyesi ise Birleşik Krallık’tan yapılıyor ve Rusya’nın Ukrayna’nın Karadeniz limanlarını bloke etmesi emeliyle kullanılıyor.
SİHA’LAR
Ukrayna taarruz emelli kullanılan insansız hava araçlarını ABD ve Türkiye’den temin ediyor ve Rus tank ve toplarını yok mekte kullanıyor. Bu silahlar ekseriyetle küçük, mesela ABD’nin gönderdiği “intihar İHA’ları” olarak bilinen Switchblade yaklaşık 60 santimetre uzunluğunda ve 3 kilogramdan yavaşça.
Biroldukça farklı kabaliyete sahip lakin bilhassa Rus tanklarını ve top mevzilerini vurmada başarılı. Buna ek olarak Rus gemilerine saldırırken Rus füze savunmaları yanıltmada bu araçlar tuzak olarak kullanıldı.
ABD Ukrayna’ya MQ-9 Reaper üzere daha gelişmiş insansız hava araçlarını göndermeyi düşünüyor. Bu araçlar Ukrayna’nın şu anda kullandıklarının neredeyse iki katı süratli.
Reaper’lar 100 mil aradan kullanılması gereken öbür küçük SİHA’ların tersine 1000 mil aralıktan kullanılma özelliğine sahip. Lakin ABD’nin bu aracın sevkiyatı konusunda memleketler arası hukukun kısıtlamalarına takılabileceği ve NATO’yu bir savaşa çekme ihtimali açısından kaygılar bulunuyor.
Türkiye ise Ukrayna’ya Bayraktar SİHA’ları temin ediyor. Bu araçlar Ukrayna’nın savunmasında öne çıkan silahların başında geliyor. Biroldukça askeri uzman ucuz fakat tesirli Bayraktar’ların beklenmedik bir muvaffakiyet sergilediğini belirterek Türk SİHA’ların bilhassa propoganda açısından faydalı olacağı ve Ukrayna halkına moral takviye sağladığı görüşünde.
TOPLAR
Rusya’yla çaba için silah talebinde bulunan Ukrayna’ya kimi ülkeler geçtiğimiz günlerde kara muharebesinde kullanılmak üzere top ve yüksek kalibreli silah göndermeye başladı
Uzmanlar Rusya’nın uzun menzilli bombardıman ile Ukraynalı güçleri geri itmeye çalıştığını ve akabinde kara birliklerini ve tanklarını nispeten güvenlikli hale getirdiği alana soktuğu yorumunu yapıyor. Bu noktada ileri sistemli silahlar devreye giriyor.
Her ne kadar topları kullanmak için ileri eğitimli ve birden çok işçiye muhtaçlık olsa da geneleksel mühimmattan daha büyük mevzisi olduğundan Ukrayna’ya hala sayıları fazla olan Rus güçlerini yıpratmaya yardımcı oluyor.
Ukrayna’ya verilen milletlerarası askeri destekRusya’nın toprakları elinde tutmasına ve hava üstünlüğü kurmasına mani oluyor.