Üç kâbus senaryosu Putin’in ayrılıkçı Luhansk ve Donetsk idarelerine takviye için Donbas’a asker göndermesi savaş telaşını artırdı. Biden “Bu Ukrayna’da Rus işgalinin başlangıcı” dedi. Almanya, İngiltere, Kanada ve Japonya’nın akabinde ABD de iki Rus bankasına ve Rusya başkanının etrafındaki beş bireye yaptırım uygulanacağını bildirdi. Akabinde Beyaz Saray, iki önder içinde planlanan doruğun gerçekleşmeyeceğini duyurdu.
‘BU ADIMLAR RUSYA’YI DURDURMAYA YETMEZ, FAZLASI GEREK’
Ukrayna Dışişleri Bakanı ise “Atılan adımlar için minnettarız. Lakin baskı artırılmalı” daveti yaptı. Yaptırım kartları masaya temalınca ‘Bundan daha sonrası ne olur?’ sorusu öne çıktı. Dünyanın korkusu Rusların Donbas’ın dışına ilerlemesiyle işgalin başlaması. Kiev’de Kremlin yanlısı bir rejim tesis edileceğine yönelik beklenti var. Uzmanlar, Ukrayna ordusunun ilerlemeye yanıt vermesiyle sıcak savaş ihtimalinin de oluşabileceğini belirtti.
UKRAYNA OHAL İLAN EDİP YEDEKLERİ ÇAĞIRDI
Rusya’nın Ukrayna’nın doğusunda ayrılıkçıların denetimindeki bölgeleri tanıması üzerine tansiyonun tırmanmasıyla Ukrayna’da olağanüstü hal ilan edildi. Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Oleksiy Danilov dün Kiev’de yaptığı açıklamada, olağanüstü halin birinci etapta 30 gün için geçerli olacağını söylemiş oldu. Danilov, olağanüstü hal çerçevesinde sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulanabileceğini de kelamlarına ekledi. olağanüstü hal, polis mevcudiyetinin artırılması ile şahıslar ve araçların keyfi olarak denetimine imkan sağlıyor. Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı Donetsk ve Luhansk bölgelerinde 2014 yılından beri olağanüstü hal uygulanıyor. Bu ortada Ukrayna yaşı 18 ile 60 içinde değişen yedek işçisi silah altına almaya başladı. Ordudan yapılan açıklamada, azami misyon mühletinin bir yıl olacağı açıklandı. Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy, Rusya ile krizin tırmanması üzerine yedek askerlerin bakılırsave çağrılmasını önnazarann bir kararnameyi dün imzalamıştı. Ukrayna parlamentosu ise dün sivillerin silaha erişimini önnazarann yasal düzenlemeyi kabul etti. Ukrayna parlamentosu ayrıyeten Donetsk ve Luhansk bölgelerinin tanınması için onay veren, ortalarında Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma üyelerinin de bulunduğu 351 bireye yaptırım uygulanmasını onayladı. Kelam konusu yaptırımlarla bu şahısların Ukrayna’ya girişine ve ülkede mal edinmesine müsaade verilmeyecek. Krizin tırmanması üzerine Ukrayna Dışişleri Bakanlığı da Rusya’daki vatandaşlarına ülkeyi “derhal” terk etme daveti yaptı. Rusya’da yaklaşık 3 milyon Ukrayna vatandaşının daima yahut dönemsel olarak yaşadığı iddia ediliyor.
Rusya Devlet Lideri Putin’in haftabaşında ABD Lideri Biden ile doruğa yeşil ışık yakıp ansızın Ukrayna’nın ayrılıkçı Donbas bölgesini tanıması daha sonrası dünya bir daha sonraki kabus senaryosunu tartışıyor. Rusya’nın Ukrayna’nın tamamını işgal etmesi, Kiev’de bir darbeyle kendisine bağlı bir kukla idare getirmesi ya da Kırım’dan daha sonra Donbas bölgesini de düzmece bir referandumla topraklarına katması üzere senaryoların, durumu daha da ortasından çıkılmaz hale getirmesinden korkuluyor.
Geçen yıl Kasım ayından beri Rusya’nın giderek büyüyen askeri yığınağıyla tırmanan Ukrayna krizi bu haftanın başında Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in apansız Donbas’taki ayrılıkçıları tanıyıp bölgeye asker sokmasıyla türlü kabus senaryolarını düşündürüyor. 2014’te misal bir krizde Kırım’ı milletlerarası hukuğu çiğneyerek topraklarına katan Putin’in artık de Donbas’taki ayrılıkçı Luhansk ve Donetsk bölgelerini tanıyıp asker sokması Kremlin başkanının bundan daha sonra nerede duracağı yahut tansiyonu daha da yükseltmeye devam edeceği tarafında sorulara yol açıyor. Akıllara gelen en önemli üç senaryo içinde en korkutucu olanı Rusya’nın Ukrayna’yı modül kesim değil tümden yutması ihtimali. Bu durumda Rusya’nın artık Avrupa içlerini tehdit eder hale gelmesinin işleri büsbütün çığrından çıkarıp NATO ittifakıyla sıcak temasa yol açması azımsanacak bir ihtimal olarak görülmüyor. Bu durumun ülkeler içinde bir savaşa dönüşmesi hatta nükleer silahların devreye girmesi ise en büyük kabus senaryosu. Krizde bir ikinci senaryo ise Rusya’nın Kiev’de darbe yaparak kendisine bağlı bir idaresi getirmesi. bu biçimde bir durumun ise Ukrayna’da büyük karışıklıklara ve kanlı olaylara yol açması kaçınılmaz görülüyor. Yakın geçmişte yaşananlar da bunun ispatı. Çünkü Rusya yanlısı Ukrayna Devlet Lideri Viktor Yanukoviç’in, Avrupa Birliği (AB) ile daha fazla ekonomik entegrasyon amaçlayan bir muahedeyi reddetmesi üzerine Kasım 2013’te başşehir Kiev’de protestolar başlamış, güvenlik güçlerinin sert müdahalesinde 100’ü aşkın gösterici öldürülmüştü. ‘Meydan’ olaylarının akabinde protestolar şiddetlenirken, Yanukoviç Şubat 2014’te ülkeden kaçmak zorunda kalmıştı. bir daha bu süreçte Rus kökenli nüfusun ağır bulunduğu Donbas bölgesinde Şubat 2014’te ayrılıkçı kümeler ağır silahlarla hükümet güçlerine saldırmış, Yanukoviç’in akabinde kurulan süreksiz hükümet, AB ile Birliğe üyelik yolunda birinci adım olarak görülen bir ticaret mutabakatı imzalamıştı. Rusya’nın buna reaksiyonu ise Mart 2014’te Ukrayna toprağı olan Kırım’ı işgal etmek olmuştu. Kiev’de tekrar Rus yanlısı bir idarenin işbaşına gelmesinin memleketler arası bir krize dönüşebilecek yeni olaylara yol açması kaçınılmaz görülüyor. Krizde üçüncü bir senaryo ise Rusya’nın Donbas bölgesine şimdilik ‘barışgücü’ ismi altında yolladığı askerleriyle bölgede denetimi resmen ele alması. Daha da fecisi ise Donbas’ta yalnızca ayrılıkçıların değil Ukrayna ordusunun denetimindeki bölgelere de ilerlemesi. Bu durumda Ukrayna ve NATO bu adımı doğal olarak ilhak sayacak. Kırım’ın ilhakından daha sonra tekrar misal bir durumu kabul etmeyeceğini vurgulayan Avrupa ve ABD bu defa fazlaca daha sert yaptırımları gündeme getirebilir. Bu da dünyada hayli daha büyük siyasi ve ekonomik sarsıntıları tetikleyebilir.
ÇİN DE MOSKOVA’YA DEVA OLAMAYACAK
Rusya’nın Ukrayna krizinde Batı’ya karşı Çin’le iştirakine güvenmesi de rasyonel görünmüyor. Pekin’den daha evvel lisana getirilen takviye ima ve açıklamaları yerini gerçek siyasete terk etti. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi hafta sonu yaptığı “Her ülkenin egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne hürmet duyulmalı ve bu garanti altına alınmalıdır. Ukrayna bir istisna olamaz”’ açıklamasıyla, “Rusya ve Çin dünyaya karşı” algısını daha başlamadan bitirdi. Rusya ile Çin içindeki ticaret hacmi geçtiğimiz yıl yüzde 36 oranında artarak 147 milyar dolara çıktı. Lakin bu sayı pandemi devrinde AB ile 2020 yılındaki 174 milyar dolarlık ticaret hacmine bile uluşamadı. Öte yandan Rusya Çin için rakamsal olarak öncelikli bir ticaret ortağı değil. Rusya dış ticaretinin yaklaşık yüzde 20’sini Çin’le yaparken, Rusya’nın Çin dış ticaretindeki oranı yalnızca yüzde 2.4. Rusya, Çin’in en değerli hammadde tedarikçisi lakin Çin bilhassa Rus gazına bağımlı değil. Daha değerli olsa da Çin, gaz gereksinimini Avustralya, Katar, Malezya, Endonezya ve ABD’den sıvı gaz olarak temin etme imkanına sahip. Bilhassa Rusya’nın Batı ile olan gaz ticaretinin bir anda bitmesi durumunda Çin çabucak alıcı olarak devreye girmeyecek.
RUSYA’NIN ZAYIF KARNI İKTİSADI
Dünya kamuoyunun dikkati Putin’in askeri tehditlerine ve ordusunun gücüne yönelse de Rusya iktisadı itibariyle dünyaya meydan okuyacak bir pozisyonda değil. Frankfurter Allgemeine Zeitung Gazetesi’nde Hermann Simon imzalı bir makaleye bakılırsa Rusya’nın 2021 yılı gayri safi ulusal hasılası (GSMH) 1,65 trilyon dolar. ABD’nin 2021 yılındaki GSMH’sı ise 22,94 trilyon dolar. Yani Rusya ABD’nin ekonomik büyüklük olarak yüzde 7,2’si büyüklüğünde. Bu sayı Rusya’nın Kırımı ilhak ettiği 2023 tarihindilk evvel yüzde 12,7 büyüklüğündeydi. Rusya’nın ekonomik durumu AB’ye karşı da parlak bir durumda değil. AB’nin 2020 GSMH’si 15,7 trilyon dolarken Rusya bu sayının yüzde 10’u oranında bir sayıya ulaşabildi. 2013’te ise bu oran yüzde 12.9’du. Rusya’nın ihraç ettiği mamüllerin dörtte üçünü petrol ve gaz oluşturuyor. Geri kalan ihraç mamüllerinin birden fazla da öteki doğal madenler. Bunun manası Rusya’nın dünya pazarındaki fiyatlara bağımlı olması. Yani siyasi krizler Rusya’nın gelirlerine direk tesir ediyor. Hele bu krizlere şahsen kendisi sebep olursa. Rusya’nın ekonomik olarak ‘’küçük’’ sayılabileceği ABD ve AB’ye karşı askeri olarak rekabet edeceğini düşünmek gerçekçi görünmüyor.
‘BU ADIMLAR RUSYA’YI DURDURMAYA YETMEZ, FAZLASI GEREK’
Ukrayna Dışişleri Bakanı ise “Atılan adımlar için minnettarız. Lakin baskı artırılmalı” daveti yaptı. Yaptırım kartları masaya temalınca ‘Bundan daha sonrası ne olur?’ sorusu öne çıktı. Dünyanın korkusu Rusların Donbas’ın dışına ilerlemesiyle işgalin başlaması. Kiev’de Kremlin yanlısı bir rejim tesis edileceğine yönelik beklenti var. Uzmanlar, Ukrayna ordusunun ilerlemeye yanıt vermesiyle sıcak savaş ihtimalinin de oluşabileceğini belirtti.
UKRAYNA OHAL İLAN EDİP YEDEKLERİ ÇAĞIRDI
Rusya’nın Ukrayna’nın doğusunda ayrılıkçıların denetimindeki bölgeleri tanıması üzerine tansiyonun tırmanmasıyla Ukrayna’da olağanüstü hal ilan edildi. Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri Oleksiy Danilov dün Kiev’de yaptığı açıklamada, olağanüstü halin birinci etapta 30 gün için geçerli olacağını söylemiş oldu. Danilov, olağanüstü hal çerçevesinde sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulanabileceğini de kelamlarına ekledi. olağanüstü hal, polis mevcudiyetinin artırılması ile şahıslar ve araçların keyfi olarak denetimine imkan sağlıyor. Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı Donetsk ve Luhansk bölgelerinde 2014 yılından beri olağanüstü hal uygulanıyor. Bu ortada Ukrayna yaşı 18 ile 60 içinde değişen yedek işçisi silah altına almaya başladı. Ordudan yapılan açıklamada, azami misyon mühletinin bir yıl olacağı açıklandı. Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy, Rusya ile krizin tırmanması üzerine yedek askerlerin bakılırsave çağrılmasını önnazarann bir kararnameyi dün imzalamıştı. Ukrayna parlamentosu ise dün sivillerin silaha erişimini önnazarann yasal düzenlemeyi kabul etti. Ukrayna parlamentosu ayrıyeten Donetsk ve Luhansk bölgelerinin tanınması için onay veren, ortalarında Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma üyelerinin de bulunduğu 351 bireye yaptırım uygulanmasını onayladı. Kelam konusu yaptırımlarla bu şahısların Ukrayna’ya girişine ve ülkede mal edinmesine müsaade verilmeyecek. Krizin tırmanması üzerine Ukrayna Dışişleri Bakanlığı da Rusya’daki vatandaşlarına ülkeyi “derhal” terk etme daveti yaptı. Rusya’da yaklaşık 3 milyon Ukrayna vatandaşının daima yahut dönemsel olarak yaşadığı iddia ediliyor.
Rusya Devlet Lideri Putin’in haftabaşında ABD Lideri Biden ile doruğa yeşil ışık yakıp ansızın Ukrayna’nın ayrılıkçı Donbas bölgesini tanıması daha sonrası dünya bir daha sonraki kabus senaryosunu tartışıyor. Rusya’nın Ukrayna’nın tamamını işgal etmesi, Kiev’de bir darbeyle kendisine bağlı bir kukla idare getirmesi ya da Kırım’dan daha sonra Donbas bölgesini de düzmece bir referandumla topraklarına katması üzere senaryoların, durumu daha da ortasından çıkılmaz hale getirmesinden korkuluyor.
Geçen yıl Kasım ayından beri Rusya’nın giderek büyüyen askeri yığınağıyla tırmanan Ukrayna krizi bu haftanın başında Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in apansız Donbas’taki ayrılıkçıları tanıyıp bölgeye asker sokmasıyla türlü kabus senaryolarını düşündürüyor. 2014’te misal bir krizde Kırım’ı milletlerarası hukuğu çiğneyerek topraklarına katan Putin’in artık de Donbas’taki ayrılıkçı Luhansk ve Donetsk bölgelerini tanıyıp asker sokması Kremlin başkanının bundan daha sonra nerede duracağı yahut tansiyonu daha da yükseltmeye devam edeceği tarafında sorulara yol açıyor. Akıllara gelen en önemli üç senaryo içinde en korkutucu olanı Rusya’nın Ukrayna’yı modül kesim değil tümden yutması ihtimali. Bu durumda Rusya’nın artık Avrupa içlerini tehdit eder hale gelmesinin işleri büsbütün çığrından çıkarıp NATO ittifakıyla sıcak temasa yol açması azımsanacak bir ihtimal olarak görülmüyor. Bu durumun ülkeler içinde bir savaşa dönüşmesi hatta nükleer silahların devreye girmesi ise en büyük kabus senaryosu. Krizde bir ikinci senaryo ise Rusya’nın Kiev’de darbe yaparak kendisine bağlı bir idaresi getirmesi. bu biçimde bir durumun ise Ukrayna’da büyük karışıklıklara ve kanlı olaylara yol açması kaçınılmaz görülüyor. Yakın geçmişte yaşananlar da bunun ispatı. Çünkü Rusya yanlısı Ukrayna Devlet Lideri Viktor Yanukoviç’in, Avrupa Birliği (AB) ile daha fazla ekonomik entegrasyon amaçlayan bir muahedeyi reddetmesi üzerine Kasım 2013’te başşehir Kiev’de protestolar başlamış, güvenlik güçlerinin sert müdahalesinde 100’ü aşkın gösterici öldürülmüştü. ‘Meydan’ olaylarının akabinde protestolar şiddetlenirken, Yanukoviç Şubat 2014’te ülkeden kaçmak zorunda kalmıştı. bir daha bu süreçte Rus kökenli nüfusun ağır bulunduğu Donbas bölgesinde Şubat 2014’te ayrılıkçı kümeler ağır silahlarla hükümet güçlerine saldırmış, Yanukoviç’in akabinde kurulan süreksiz hükümet, AB ile Birliğe üyelik yolunda birinci adım olarak görülen bir ticaret mutabakatı imzalamıştı. Rusya’nın buna reaksiyonu ise Mart 2014’te Ukrayna toprağı olan Kırım’ı işgal etmek olmuştu. Kiev’de tekrar Rus yanlısı bir idarenin işbaşına gelmesinin memleketler arası bir krize dönüşebilecek yeni olaylara yol açması kaçınılmaz görülüyor. Krizde üçüncü bir senaryo ise Rusya’nın Donbas bölgesine şimdilik ‘barışgücü’ ismi altında yolladığı askerleriyle bölgede denetimi resmen ele alması. Daha da fecisi ise Donbas’ta yalnızca ayrılıkçıların değil Ukrayna ordusunun denetimindeki bölgelere de ilerlemesi. Bu durumda Ukrayna ve NATO bu adımı doğal olarak ilhak sayacak. Kırım’ın ilhakından daha sonra tekrar misal bir durumu kabul etmeyeceğini vurgulayan Avrupa ve ABD bu defa fazlaca daha sert yaptırımları gündeme getirebilir. Bu da dünyada hayli daha büyük siyasi ve ekonomik sarsıntıları tetikleyebilir.
ÇİN DE MOSKOVA’YA DEVA OLAMAYACAK
Rusya’nın Ukrayna krizinde Batı’ya karşı Çin’le iştirakine güvenmesi de rasyonel görünmüyor. Pekin’den daha evvel lisana getirilen takviye ima ve açıklamaları yerini gerçek siyasete terk etti. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi hafta sonu yaptığı “Her ülkenin egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne hürmet duyulmalı ve bu garanti altına alınmalıdır. Ukrayna bir istisna olamaz”’ açıklamasıyla, “Rusya ve Çin dünyaya karşı” algısını daha başlamadan bitirdi. Rusya ile Çin içindeki ticaret hacmi geçtiğimiz yıl yüzde 36 oranında artarak 147 milyar dolara çıktı. Lakin bu sayı pandemi devrinde AB ile 2020 yılındaki 174 milyar dolarlık ticaret hacmine bile uluşamadı. Öte yandan Rusya Çin için rakamsal olarak öncelikli bir ticaret ortağı değil. Rusya dış ticaretinin yaklaşık yüzde 20’sini Çin’le yaparken, Rusya’nın Çin dış ticaretindeki oranı yalnızca yüzde 2.4. Rusya, Çin’in en değerli hammadde tedarikçisi lakin Çin bilhassa Rus gazına bağımlı değil. Daha değerli olsa da Çin, gaz gereksinimini Avustralya, Katar, Malezya, Endonezya ve ABD’den sıvı gaz olarak temin etme imkanına sahip. Bilhassa Rusya’nın Batı ile olan gaz ticaretinin bir anda bitmesi durumunda Çin çabucak alıcı olarak devreye girmeyecek.
RUSYA’NIN ZAYIF KARNI İKTİSADI
Dünya kamuoyunun dikkati Putin’in askeri tehditlerine ve ordusunun gücüne yönelse de Rusya iktisadı itibariyle dünyaya meydan okuyacak bir pozisyonda değil. Frankfurter Allgemeine Zeitung Gazetesi’nde Hermann Simon imzalı bir makaleye bakılırsa Rusya’nın 2021 yılı gayri safi ulusal hasılası (GSMH) 1,65 trilyon dolar. ABD’nin 2021 yılındaki GSMH’sı ise 22,94 trilyon dolar. Yani Rusya ABD’nin ekonomik büyüklük olarak yüzde 7,2’si büyüklüğünde. Bu sayı Rusya’nın Kırımı ilhak ettiği 2023 tarihindilk evvel yüzde 12,7 büyüklüğündeydi. Rusya’nın ekonomik durumu AB’ye karşı da parlak bir durumda değil. AB’nin 2020 GSMH’si 15,7 trilyon dolarken Rusya bu sayının yüzde 10’u oranında bir sayıya ulaşabildi. 2013’te ise bu oran yüzde 12.9’du. Rusya’nın ihraç ettiği mamüllerin dörtte üçünü petrol ve gaz oluşturuyor. Geri kalan ihraç mamüllerinin birden fazla da öteki doğal madenler. Bunun manası Rusya’nın dünya pazarındaki fiyatlara bağımlı olması. Yani siyasi krizler Rusya’nın gelirlerine direk tesir ediyor. Hele bu krizlere şahsen kendisi sebep olursa. Rusya’nın ekonomik olarak ‘’küçük’’ sayılabileceği ABD ve AB’ye karşı askeri olarak rekabet edeceğini düşünmek gerçekçi görünmüyor.