Ukrayna’nın ayrılıkçı bölgelerinin geçmişi Amerika’nın Sesi haber sitesi, Lugansk ve Donetsk bölgelerinin geçmişini derlediği bir yazı yayınladı.
Ukrayna’nın Moskova yanlısı Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, 2014 yılının Şubat ayında kitle protestolarıyla devrilince, Rusya Ukrayna’nın Karadeniz kıyısındaki Kırım Yarımadası’nı ilhak etti. ondan sonrasında Rusya Ukrayna’nın doğusunda yüklü olarak Rusça konuşulan Donbas bölgesindeki ayrılıkçı harekete takviye verdi.
2014 yılının Nisan ayında Rusya tarafınca desteklenen isyancılar Donetsk ve Luhansk bölgelerinde hükümet binalarının denetimini ele geçirdi ve bu bölgelerde birer ‘‘halk cumhuriyeti’’ kurulduğunu ilan ederek Ukrayna birlikleri ve istekli taburlarla savaştı.
Birebir yılın Mayıs ayında ayrılıkçı bölgelerde bağımsızlık ilan etmek ve Rusya’nın modülü olmak için halk oylaması yapıldı. Moskova sonucu kabul etmedi ve bölgeleri Ukrayna’nın NATO’ya katılmasını önlemek için kullandı.
Ukrayna ve Batı, Rusya’yı isyancılara asker ve silah dayanağı sağlamakla suçladı. Moskova ise bunu reddederek burada savaşan Ruslar’ın gönüllülerden oluştuğunu söylemiş oldu.
Tankların, ağır topçu atışının ve savaş uçaklarının kullanıldığı sert çatışmalar sırasında 17 Temmuz 2014’te Malezya Havayolları’na ilişkin bir yolcu uçağı vurularak düştü, uçaktaki 298 kişi hayatını kaybetti. Milletlerarası soruşturma, uçağın Ukrayna’da isyancılar tarafınca denetim edilen topraklardan isyancılara Rusya tarafınca sağlanan bir füzenin isabet etmesi ile düşürüldüğü kararına vardı. Moskova hala bu olaya karıştığı tezlerini reddediyor.
MÜZAKERELER VE MİNSK MUAHEDELERİ
Ukrayna birliklerinin 2014 yılının Ağustos ayındaki ağır mağlubiyetinin akabinde Kiev’den temsilciler, isyancılar ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Belarus’un başşehri Minsk’te bir ateşkes imzaladı.
Dokümanda AGİT nezaretinde bir ateşkes sağlanması, yabancı savaşçıların hepsinin geri çekilmesi, tutukluların takas edilmesi, isyancılar için af çıkartılması ve ayrılıkçı bölgelere sonlu özerklik verilmesi öngörülüyordu.
Lakin muahede süratle ihlal edildi ve geniş çaplı çatışmalar bir daha başladı. Bunun kararında 2015 yılının Ocak ve Şubat aylarında Ukrayna birlikleri Debaltseve’de bir kere daha büyük bir bozguna uğradı.
Fransa ve Almanya, Minsk’te 2015’in Şubat ayında Ukrayna, ayrılıkçılar ve Rusya temsilcilerinin iştirakiyle yeni bir ateşkes muahedesine arabuluculuk etti. Muahede yeni bir ateşkesi, ağır silahların çekilmesini ve siyasi tahlil için harekete geçilmesini kapsıyordu. Rusya, Ukrayna, Fransa ve Almanya önderleri muahedeyi desteklediklerine dair bir açıklamaya da imza attılar.
2015 MUTABAKATIYLA GELEN ÖZEL STATÜ
2015 barış mutabakatı Ukrayna’yı ayrılıkçı bölgelere özel statü vermek zorunda bıraktı, bölgelerin kendi polis birliklerini oluşturmasına ve mahallî savcılarla yargıçların atanmasında kelam sahibi bulunmasına müsaade verdi.
Ayrıyeten, Ukrayna’nın isyancı bölgelerde Rusya ile olan yaklaşık 200 kilometrelik hudut üstündeki denetimini lakin bu bölgeler özerk olduktan ve AGİT nezaretinde lokal seçimler yaptıktan daha sonra bir daha sağlayabileceği öngörüldü. Mahallî seçimlerin kararında Moskova yanlısı isyancıların iktidarı koruyacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyordu.
Biroldukca Ukraynalı bunu ulusal çıkarlara ihanet olarak kıymetlendirdi ve uygulama askıya alındı. Minsk dokümanı tam kapsamlı çatışmayı sonlandırmaya yardım etti fakat tansiyon sürdü ve çatışmalar patlak vermeyi sürdürdü.
Minsk muahedesi askıya alınınca, Moskova’nın ayrılıkçı bölgeleri Ukrayna siyasetine direkt tesir etmek için kullanma umudu suya düştü fakat ‘donmuş ihtilaf’ Kiev’in kaynaklarını tüketti ve Ukrayna’nın anayasasında yer alan NATO’ya katılma gayesini engelledi.
Moskova ise bölgelerin yaklaşık 3 milyon 600 bin kişilik nüfusunun neredeyse beşte birine denk gelen 720 binden çok bireye Rus pasaportu çıkarttı. Ayrılıkçı bölgelere dayanak için ekonomik ve mali dayanak sağladı; lakin bu dayanak savaşın verdiği ziyanı telafi etmeye ve ekonomiyi canlandırmaya yetmedi. Çatışmadan evvel Donbas bölgesi Ukrayna’nın gayrisafi ulusal hasılasının yüzde 16’sını oluşturuyordu.
BARIŞ MUTABAKATINI CANLANIRMA UĞRAŞLARI
Ukrayna etrafında Rus askerlerinin konuşlandırılması ile yükselen tansiyonu azaltma gayretiyle Fransa ve Almanya 2015 tarihindeki mutabakata uyulması için yeni bir teşebbüs başlattı.
Muahedenin uygulanması için Berlin ve Paris’ten gelen davetler karşısında Ukraynalı yetkililer tenkitlerini arttırdı ve muahedenin ülkenin sonu olabileceği ikazında bulundu. Rusya, Ukrayna, Fransa ve Almanya’nın temsilcileri içinde Paris ve Berlin’de iki cins halinde yapılan görüşmelerde ilerleme sağlanamadı.
Rusya Parlamentosu’nun alt kanadı Duma, geçen hafta Putin’e Ukrayna’nın ayrılıkçı bölgelerini tanıma daveti yaptı.
PUTİN AYRILIKÇI BÖLGELERİN BAĞIMSIZLIĞINI TANIDI
Putin’in ayrılıkçı bölgelerin bağımsızlığını tanımasının Minsk mutabakatına gölge düşüreceği ve batıyla içindeki tansiyonu arttıracağı sanılıyor. Putin’in ayrılıkçı bölgelerle dostluk mutabakatları imzalanacağını belirtmesi Rusya’nın bu bölgelere açıkça asker ve silah takviyesi yapabileceği manasına geliyor.
Putin’in atağı Donetsk ve Luhansk’ta temas çizgisinde günlerdir devam eden topçu atışının akabinde geldi. Ukrayna ve Batı, Moskova’yı işgal için mazeret üretmek emeliyle tansiyonu arttırmakla suçluyordu. Rusya ise Ukrayna’nın isyancıların elindeki toprakları güç kullanarak geri almaya çalıştığını öne sürüyordu. Kiev bu iddiayı kesin bir lisanla reddediyor.
18 Şubat’ta ayrılıkçı başkanlar yayınladıkları bir görüntü ile Ukrayna’nın saldırgan hareketleri karşısında sivillerin bölgeden tahliye edilmeye başlandığını deklare etti. Lakin görüntü ortasındaki dijital data, imgenin bölgede durumun bakılırsace sakin olduğu iki gün evvel kaydedildiğini ortaya koydu ve bölgeleri Ukrayna’dan kopartmak için yapılan kasıtlı bir plan olduğu izlenimine yol açtı.
İsyancıların başkanları Pazartesi günü yayınladıkları yeni görüntülerde ise Putin’e bölgelerin bağımsızlığını tanıma daveti yaptı. Rus başkan davetin akabinde Güvenlik Konseyi’ni topladı ve televizyonda canlı yayınlanan bir merasimle bölgelerin bağımsızlığını tanıma sonucunı imzaladı.
Ukrayna’nın Moskova yanlısı Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, 2014 yılının Şubat ayında kitle protestolarıyla devrilince, Rusya Ukrayna’nın Karadeniz kıyısındaki Kırım Yarımadası’nı ilhak etti. ondan sonrasında Rusya Ukrayna’nın doğusunda yüklü olarak Rusça konuşulan Donbas bölgesindeki ayrılıkçı harekete takviye verdi.
2014 yılının Nisan ayında Rusya tarafınca desteklenen isyancılar Donetsk ve Luhansk bölgelerinde hükümet binalarının denetimini ele geçirdi ve bu bölgelerde birer ‘‘halk cumhuriyeti’’ kurulduğunu ilan ederek Ukrayna birlikleri ve istekli taburlarla savaştı.
Birebir yılın Mayıs ayında ayrılıkçı bölgelerde bağımsızlık ilan etmek ve Rusya’nın modülü olmak için halk oylaması yapıldı. Moskova sonucu kabul etmedi ve bölgeleri Ukrayna’nın NATO’ya katılmasını önlemek için kullandı.
Ukrayna ve Batı, Rusya’yı isyancılara asker ve silah dayanağı sağlamakla suçladı. Moskova ise bunu reddederek burada savaşan Ruslar’ın gönüllülerden oluştuğunu söylemiş oldu.
Tankların, ağır topçu atışının ve savaş uçaklarının kullanıldığı sert çatışmalar sırasında 17 Temmuz 2014’te Malezya Havayolları’na ilişkin bir yolcu uçağı vurularak düştü, uçaktaki 298 kişi hayatını kaybetti. Milletlerarası soruşturma, uçağın Ukrayna’da isyancılar tarafınca denetim edilen topraklardan isyancılara Rusya tarafınca sağlanan bir füzenin isabet etmesi ile düşürüldüğü kararına vardı. Moskova hala bu olaya karıştığı tezlerini reddediyor.
MÜZAKERELER VE MİNSK MUAHEDELERİ
Ukrayna birliklerinin 2014 yılının Ağustos ayındaki ağır mağlubiyetinin akabinde Kiev’den temsilciler, isyancılar ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Belarus’un başşehri Minsk’te bir ateşkes imzaladı.
Dokümanda AGİT nezaretinde bir ateşkes sağlanması, yabancı savaşçıların hepsinin geri çekilmesi, tutukluların takas edilmesi, isyancılar için af çıkartılması ve ayrılıkçı bölgelere sonlu özerklik verilmesi öngörülüyordu.
Lakin muahede süratle ihlal edildi ve geniş çaplı çatışmalar bir daha başladı. Bunun kararında 2015 yılının Ocak ve Şubat aylarında Ukrayna birlikleri Debaltseve’de bir kere daha büyük bir bozguna uğradı.
Fransa ve Almanya, Minsk’te 2015’in Şubat ayında Ukrayna, ayrılıkçılar ve Rusya temsilcilerinin iştirakiyle yeni bir ateşkes muahedesine arabuluculuk etti. Muahede yeni bir ateşkesi, ağır silahların çekilmesini ve siyasi tahlil için harekete geçilmesini kapsıyordu. Rusya, Ukrayna, Fransa ve Almanya önderleri muahedeyi desteklediklerine dair bir açıklamaya da imza attılar.
2015 MUTABAKATIYLA GELEN ÖZEL STATÜ
2015 barış mutabakatı Ukrayna’yı ayrılıkçı bölgelere özel statü vermek zorunda bıraktı, bölgelerin kendi polis birliklerini oluşturmasına ve mahallî savcılarla yargıçların atanmasında kelam sahibi bulunmasına müsaade verdi.
Ayrıyeten, Ukrayna’nın isyancı bölgelerde Rusya ile olan yaklaşık 200 kilometrelik hudut üstündeki denetimini lakin bu bölgeler özerk olduktan ve AGİT nezaretinde lokal seçimler yaptıktan daha sonra bir daha sağlayabileceği öngörüldü. Mahallî seçimlerin kararında Moskova yanlısı isyancıların iktidarı koruyacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyordu.
Biroldukca Ukraynalı bunu ulusal çıkarlara ihanet olarak kıymetlendirdi ve uygulama askıya alındı. Minsk dokümanı tam kapsamlı çatışmayı sonlandırmaya yardım etti fakat tansiyon sürdü ve çatışmalar patlak vermeyi sürdürdü.
Minsk muahedesi askıya alınınca, Moskova’nın ayrılıkçı bölgeleri Ukrayna siyasetine direkt tesir etmek için kullanma umudu suya düştü fakat ‘donmuş ihtilaf’ Kiev’in kaynaklarını tüketti ve Ukrayna’nın anayasasında yer alan NATO’ya katılma gayesini engelledi.
Moskova ise bölgelerin yaklaşık 3 milyon 600 bin kişilik nüfusunun neredeyse beşte birine denk gelen 720 binden çok bireye Rus pasaportu çıkarttı. Ayrılıkçı bölgelere dayanak için ekonomik ve mali dayanak sağladı; lakin bu dayanak savaşın verdiği ziyanı telafi etmeye ve ekonomiyi canlandırmaya yetmedi. Çatışmadan evvel Donbas bölgesi Ukrayna’nın gayrisafi ulusal hasılasının yüzde 16’sını oluşturuyordu.
BARIŞ MUTABAKATINI CANLANIRMA UĞRAŞLARI
Ukrayna etrafında Rus askerlerinin konuşlandırılması ile yükselen tansiyonu azaltma gayretiyle Fransa ve Almanya 2015 tarihindeki mutabakata uyulması için yeni bir teşebbüs başlattı.
Muahedenin uygulanması için Berlin ve Paris’ten gelen davetler karşısında Ukraynalı yetkililer tenkitlerini arttırdı ve muahedenin ülkenin sonu olabileceği ikazında bulundu. Rusya, Ukrayna, Fransa ve Almanya’nın temsilcileri içinde Paris ve Berlin’de iki cins halinde yapılan görüşmelerde ilerleme sağlanamadı.
Rusya Parlamentosu’nun alt kanadı Duma, geçen hafta Putin’e Ukrayna’nın ayrılıkçı bölgelerini tanıma daveti yaptı.
PUTİN AYRILIKÇI BÖLGELERİN BAĞIMSIZLIĞINI TANIDI
Putin’in ayrılıkçı bölgelerin bağımsızlığını tanımasının Minsk mutabakatına gölge düşüreceği ve batıyla içindeki tansiyonu arttıracağı sanılıyor. Putin’in ayrılıkçı bölgelerle dostluk mutabakatları imzalanacağını belirtmesi Rusya’nın bu bölgelere açıkça asker ve silah takviyesi yapabileceği manasına geliyor.
Putin’in atağı Donetsk ve Luhansk’ta temas çizgisinde günlerdir devam eden topçu atışının akabinde geldi. Ukrayna ve Batı, Moskova’yı işgal için mazeret üretmek emeliyle tansiyonu arttırmakla suçluyordu. Rusya ise Ukrayna’nın isyancıların elindeki toprakları güç kullanarak geri almaya çalıştığını öne sürüyordu. Kiev bu iddiayı kesin bir lisanla reddediyor.
18 Şubat’ta ayrılıkçı başkanlar yayınladıkları bir görüntü ile Ukrayna’nın saldırgan hareketleri karşısında sivillerin bölgeden tahliye edilmeye başlandığını deklare etti. Lakin görüntü ortasındaki dijital data, imgenin bölgede durumun bakılırsace sakin olduğu iki gün evvel kaydedildiğini ortaya koydu ve bölgeleri Ukrayna’dan kopartmak için yapılan kasıtlı bir plan olduğu izlenimine yol açtı.
İsyancıların başkanları Pazartesi günü yayınladıkları yeni görüntülerde ise Putin’e bölgelerin bağımsızlığını tanıma daveti yaptı. Rus başkan davetin akabinde Güvenlik Konseyi’ni topladı ve televizyonda canlı yayınlanan bir merasimle bölgelerin bağımsızlığını tanıma sonucunı imzaladı.